Ontdek hoe en waar de beroemde maffiafilm in Chicago werd opgenomen

Fantastische Filmlocaties is een podcast over beroemde films en de locaties waar ze werden opgenomen. Je hoort dingen die je nog niet wist over de films die aan bod komen en de mensen die ze maakten. Presentator en samensteller Jeroen Huijsdens vertelt je ook waarom hij het zo ontzettend leuk vindt filmlocaties te bezoeken. Dat doet hij door verhalen en ervaringen te delen met de luisteraars. Deze keer aandacht voor de geweldige locaties in Chicago van The Untouchables.

De aflevering is ook op andere platformen te vinden die de RSS-feed van SoundCloud oppakken.

Paramount Pictures

Sceen-it.com: de filmlocaties met handige GPS-locaties
De playlist op Spotify met muziek uit alle afleveringen

Chicago Cultural Center
Roosevelt University
The Rookery Building
The Blackstone Hotel - Crystal Ballroom
Our Lady of Sorrows Basilica
Chicago Union Station

Speciale dank
De muziek is van de Oekraïense Alex Savochka (Alex MakesMusic). 

Ontdek de verhalen achter de schermen, bekijk prachtige afbeeldingen van de locaties en laat je inspireren door de magie van de filmwereld.

Reacties op deze aflevering zijn meer dan welkom! Als er hieronder nog geen reactie staat, betekent dat natuurlijk niet dat jij niet de eerste niet kunt zijn... 

Op dinsdagavond was het bioscoopkaartje goedkoper.
Toch interessant voor een tiener zonder bijbaantje.
Ik wist wel iets van de film, maar om nou te zeggen dat ik was voorbereid...
Wat volgde waren het 119 geweldige minuten in een klein bioscoopzaaltje in Apeldoorn,
in 1987....
Een film over vier mannen die de grootste schurk van Chicago achter de tralies proberen te krijgen...

Je luistert naar Fantastische Filmlocaties, een podcast over films en de locaties waar ze werden opgenomen.
Je hoort dingen die je nog niet wist,
over de films en de mensen die ze maakten.
Én ik ga je vertellen waarom ik zo graag filmlocaties bezoek.
Mijn naam is Jeroen Huijsdens en in deze aflevering neem ik mee naar een paar fantastische filmlocaties in Chicago en vertel ik je van alles over ... The Untouchables.
 
Als je mensen naar hun favoriete maffiafilm vraagt, is de kans vrij groot dat ze met The Godfather 1 of 2 op de proppen komen,
Óf met Goodfellas.
Nou zijn die ook van een bijna niet te evenaren niveau.
Maar wat mij betreft worden ze gevolgd door een paar andere topfilms waaronder zeker ook The Untouchables,
de film die regisseur Brian de Palma in 1987 maakte.
Ik denk dat het komt door het pakkende script van David Mamet, 
de onnavolgbare visuele stijl van de eigenwijze De Palma 
maar zeker ook door de manier waarop de locaties in het hart van Chicago in beeld komen,
En dan zeker het Chicago Cultural Centre, de Our Lady of Sorrows Basiliek en het geweldige Union Station.
Daarover zo meteen.
Eerst - zoals de vaste luisteraars misschien al een beetje gewend zijn - even naar het begin.
 
The Untouchables begon bij ... tja, de echte Elliot Ness.
Hij was de man die in de jaren 30 in Chicago als federale agent de misdaad moest bestrijden tijdens de roemruchte drooglegging.
Hij moest vooral achter maffiabaas Al Capone aan, want die had ongeveer heel Chicago in z'n zak.
Om dat te kunnen doen stelde Ness in 1930 een team samen van elf mannen die bekend kwamen te staan als The Untouchables.
Ze wisten wel 5.000 gevallen van dranksmokkel te bewijzen,
maar Capone ermee achter de trailer krijgen, dat leek niet echt te lukken.
Totdat een hele handige ambtenaar ontdekte dat de maffiabaas wat slordig was omgegaan met zijn inkomstenbelasting.
Capone kon worden gepakt en veroordeeld
en hij belandde in 1932 in de bajes.
En om dat hele verhaal toch maar even af te maken...
Hij zou zeven jaar achter de tralies doorbrengen, waarvan 4,5 jaar in de bekende gevangenis Alcatraz bij San Francisco.
Capone overleed als vrij man in januari 1947. 
Hij was toen 48 jaar.
Tien jaar na hem overleed ook de man die hem in de gevangenis had gekregen.
Elliot Ness was pas 54 toen hij overleed aan een hartaanval,
bizar genoeg na een alcoholverslaving.
In het jaar van zijn overlijden verschenen zijn memoires getiteld The Untouchables.
En je begrijpt het al:
dat boek bleek een bron van inspiratie voor Hollywood.
ABC baseerde er een tv serie op die gemaakt werd van 1959 tot 1963.
Regisseur De Palma en producent Art Linson waren allebei helemaal geen fan van de serie.
Zij hadden hele andere motieven om de film te maken. Daar kom ik straks op.
Het is echt razendknap hoe ze er met The Untouchables in zijn geslaagd om de jaren 30 tot leven te brengen met de juiste keuze van locaties en de aankleding ervan.
Patricia Brandenstein, de production designer, leverde wat dat betreft echt een geweldige klus.
Er zijn sinds de drooglegging nogal wat nieuwe gebouwen bijgekomen in de Windy Cindy, dus moesten ze 'slim' filmen.
Wat doe je dan?
Dan film je binnen en waar mogelijk 's nachts.
Dat kon goed bij de scene op de brug waar Elliot Ness en zijn toekomstige compaan Jim Malone elkaar voor het eerst ontmoeten.

Die scene werd gefilmd óp de voormalige Michigan Avenue Bridge.
Tegenwoordig DU-SABEL Bridge genoemd, naar de Founder of Chicago, Jean Baptiste Point DU-SABEL.
Maar eigenlijk zeg ik het verkeerd.
Er werd niet óp de brug gefilmd maar eronder.
Daar waar je als wandelaar de Chicago River wat minder opvallend kunt oversteken.
Voor die scene moesten wel alle lampen in de omgeving uit, waaronder kantoorverlichting.
Want daardoor zou je te veel zien dat we niet in de jaren 30 zitten.
 
Producent Art Linson kreeg The Untouchables min of meer in zijn schoot geworpen.
Hij werd gevraagd door Ned Tannen, de toenmalige baas van Paramount.
Die wilde dat Linson twee films voor hem maakte.
De een was Scrooged en de ander The Untouchables.
Best bijzonder want zoveel had Linson eerlijk gezegd nog niet op z'n CV staan. 
Okay, Fast Times at Ridgment High was wel opgevallen.
Maar van de film Car Wash was niet veel meer overgebleven dan de hit van de soulgroep Rolls Royce.
Hoe dan ook: Art Linson mocht aan de slag.
David Mamet, de schrijver, raakte weer op een hele andere manier bij het project betrokken.
Iemand anders had de film net de rug toegekeerd, toen Mamet werd benaderd.
Hij had net de Pulitzer Price gewonnen voor het toneelstuk Glengarry Glen Ross.
En hij kreeg - zoals hij zelf zei - 'a shitload of money' aangeboden voor het project.
In tegenstelling tot de baas bij Paramount, zag Mamet er helemaal geen verhaal in over Amerikaanse helden.
Wat hij zag was een western, 
eentje waarin een oude knar een broekie onder zijn vleugels neemt.
Hij had net z'n derde versie van het script opgeleverd toen Brian de Palma bij de film betrokken raakte.
En die zag wel wat in die westernaanpak.
Het deed hem denken aan The Magnificent Seven.
Maar voor De Palma was de film ook dé manier om af te rekenen met twee flops.
Door een film te maken voor een grote studio hoopte hij weer wat krediet op te bouwen voor films die hij echt graag wilde maken.
 
Terug de locaties.
En dat begin ik even met de Chicago Cultural Center.
Die krijgen we te zien als Robert De Niro als Al Capone de pers te woord.
Dan zie je op de achtergrond de grootste glazen koepel ter wereld gemaakt van Tiffany-glas. 
30.000 stukjes glas in 243 secties in een koepel met een doorsnede van bijna 12,5 meter.
Het mocht wat kosten...
Even verderop in het gebouw vind je nog een indrukwekkende koepel,
Die komt in beeld als Ness buiten de rechtszaal ontdekt dat het Nitti is die kort daarvoor Malone heeft vermoord.
Dat is gefilmd in de hal van de Grand Army of the Republic, een eerbetoon aan de Noordelijke troepen van de Burgeroorlog.
In de koepel daar valt het licht door in totaal 62.000 stukjes glas.
Dat deel van het gebouw is na een renovatie van 15 miljoen dollar, eerder dit jaar feestelijk heropend.
En dan is er nog de geweldige Crystal Ballroom in hotel The Blackstone waar Capone laat zien wat hij iemand kan aandoen met een honkbalknuppel.
En hebben we nog het fantastische Chicago Theatre.
Dat werd niet alleen gebruikt als decor van de trappen naar Al Capone's suite,
maar ook als de plek waar de maffiabaas geniet van de opera,
terwijl zijn mannen afrekenen met Jim Malone.
En als je de exacte locatie daarvan echt wilt weten:
Robert de Niro zat op het balkon in de tweede loge aan de rechterkant van de zaal...
Wil je dan ook nog naar de plek waar Ness de confrontatie aangaat met Capone als die met zijn mannen van de trap afkomt?
Dan moet je 17 minuten naar het zuiden lopen naar de lobby van de Chicago College of Performing Arts.
Als je daar naar binnen loopt herken je de setting direct.
De desk van de receptie...
en de trap waar de kemphanen elkaar bijna op de vuist gaan.

Producent Linson sprak al in de heel vroeg stadium met Kevin Costner over de film.
Hij had hem gezien in de western Silverado.
Costner leek hem de ideale Elliot Ness. 
Jong, betrouwbaar en nog niet bekend.
Maar Costner - toen nog niet de grote ster van de jaren 90 - zag er niks in.
Daarom werd er met verschillende andere kandidaten gesproken, waaronder Mel Gibson.
Die wilde wel, maar zijn agenda liet het niet toe.
En toen kwam toch Costner weer in beeld.
De Palma had ondertussen wat andere regisseurs om een reactie gevraagd, waaronder zijn vrienden Lawrence Kasdan en Steven Spielberg.
Die adviseerden hem allemaal de in hun ogen opkomende acteur te kiezen.
De agent van Costner zorgde er op zijn beurt voor die zijn twijfel opzij zette.
En toen moest er worden gezocht naar de acteur die de oude rot in het vak kon spelen.
Sean Connery zei daarop vrij snel ja. 
Het script van David Mamet sprak hem enorm aan.
En hij zag zichzelf wel als de ervaren Jim Malone die de jonge Ness onder zijn hoede neemt.
Andy Garcia, die eerst gecast voor de rol van de bad guy, en Charles Martin Smith, die voor de komische noot mocht zorgen, maakte het team van vier compleet.

En dan te bedenken dat Paramount vanaf het begin had gezegd dat ze vonden dat de film geen sterren nodig.
Dus toen Sean Connery werd voorgesteld, begon de schoen al te wringen.
Maar omdat die genoegen met een lager salaris in combinatie met een percentage van de omzet, was de deal vrij snel rond.
De boel dreigde pas echt uit de bocht te vliegen toen De Palma ook nog eens zei dat hij Robert de Niro wilde hebben als Al Capone.
Niet onbelangrijk: Er was al een contract getekend met Bob Hoskins.
De Palma had net weken achter De Niro aangezeten en die had niet alleen een gaatje in zijn agenda maar ook echt interesse.
Maar tja, dat budget.
En toen gooide De Palma in de vergaderkamer van Paramount de knuppel in het hoenderhok door te zeggen: Ik wil niet alleen De Niro, maar het budget gaat ook omhoog. Anders ga ik er vandoor.
Hij kreeg zijn zin.
De Niro werd Capone en ontving 1,5 miljoen dollar voor achttien dagen werk.
Bob Hoskins kreeg een cheque van 20.000 dollar en werd vriendelijk bedankt.

De Niro zette, zoals hij dat altijd doet, zijn tanden in de rol.
Hij volgde hetzelfde calorierijke dieet als voor de film Raging Bull.
Dat alles om razendsnel 15 kilo aan te komen.
Omdat er niet genoeg tijd was, werd wat extra massa gecreëerd met latex vulling.
Dat werd verborgen onder de pakken die op verzoek van De Niro werden gemaakt door kostuumontwerpers van de echte Al Capone.
De Niro eiste zelfs hetzelfde zijden ondergoed dat de maffiabaas blijkbaar droeg.
Hoever kun je gaan.
Hier mag ik natuurlijk niet vergeten te zeggen dat veel van de andere kostuums in de film werden ontworpen door Giorgio Armani.

Ik vertelde eerder hoe schrijver David Mamet in het verhaal van The Untouchables vooral een western herkende.
De scene die er qua vorm ook echt het meest van weg heeft is die waarin de mannen het dranktransport van Capone aan de Canadese grens willen onderscheppen.
Door een foutje van de Canadese mounties moeten de mannen op hun paarden iets te vroeg in actie komen.
En dan zitten we echt in een western!
Het werd alleen niet in Canada gefilmd, maar op en rond de Hardy Bridge, vlakbij het plaatsje Casade in de staat Montana. 
Een geweldige scene op een prachtige locatie waarin de muziek van Ennio Morricone heerlijk meewerkt om dat gevoel van de Magnificent Seven, in dit geval Magnificent Four, geweldig uit de verf te laten komen.
 
En dan keren we weer terug in Chicago.
Een ander schitterend voorbeeld waar je ziet hoe die echte locatie versmelt met het historische verhaal is de straat waar de agenten kantoor houden.
En waar ze oversteken om aan de andere kant van de straat hun eerste inval te doen.
Of zoals Sean Connery het als Jim Malone zegt...

Op dat moment in de film bevinden we ons in South La Salle Street.
De mannen komen uit het beroemde Rookery Building en steken over naar het gebouw waar nu onder meer het Marriott hotel in zit.
Ik heb dat altijd zo'n mooi shot gevonden, van hoog in de lucht naar beneden en dan over de straat naar de mannen toe om op ze in te zoomen terwijl ze worden omringd door die statige gebouwen.
Om door een ringetje te halen.
Publicitair geweldig benut door er na de opnamen een foto te maken die The Untouchables in een keer neerzet: stoer en onverzettelijk!

Dat stukje Chicago is nog om een andere reden beroemd bij de liefhebbers van film.
Een klein stukje verder - op de kruising van La Salle en Monroe Street - stond Heath Ledger in het voorjaar van 2007 als de Joker te wachten op de aanstormende Batman in The Dark Knight.
Kun je die ook op je lijstje zetten...

The Untouchables opende op 3 juni 1987 in 1.000 Amerikaanse bioscopen.
Het eerste weekend werd er 10 miljoen dollar verdiend.
Niet slecht voor een film waar een prijskaartje van 25 miljoen dollar aan was komen te hangen.
Er waren wat wisselende reviews, maar overall ontving de film waardering van de pers.
Begin 1988 kreeg de film vier Oscarnominaties.
Voor beste Art Direction, beste kostuumontwerp en beste muziekscore.
De vierde nominatie was voor Sean Connery voor beste acteur in een bijrol.
Het was zijn eerste en enige Oscarnominatie.
En hij won 'm gelukkig.
 
Er is nog een andere plek waar ik je mee naar toe moet nemen om The Untouchables weer tot leven te brengen.
En dat is de Our Lady Of Sorrows.
Die Rooms Katholieke kerk ligt wel een eindje uit het centrum, zo'n 7,5 kilometer.
Maar met de Groene metrolijn en een stukje lopen ben je er met een half uur.
In de film is het de fantastische plek waar Malone Ness mee naar toe neemt omdat ze op het hoofdkantoor te gemakkelijk worden afgeluisterd.
Het is de plek waar Malone Ness vraagt of hij Capone echt wel te grazen wil nemen.
De tekst die Mamet daar voor schreef is weergaloos.

Het is een van de scenes waar Connery volgens mij zijn Oscar aan te danken heeft.
Dat stuk film kent zo'n ongelooflijk mooie compositie.
Ik weet niet of Brian De Palma ervoor verantwoordelijk is, of cameraman Stephen Burum.
Maar als je Connery en Costner in de kerkbank ziet zitten, groot in beeld gebracht met die imposante kerk erachter,
dan bezwijk te toch als liefhebber?
Ik kwam nog een mooi interview tegen met Burum die vertelde hoe de handen van de acteurs hem deden denken aan de Sixtijnse Kapel
En dan heb ik het nog niet eens over het gebruik van de Diopter Lens waarbij je zowel Costner op de voorgrond als Connery meer naar achter scherp in beeld ziet.
Een echte filmische handtekening van De Palma.
Zo mooi!

En dan is er nog een locatie die ik niet kan negeren.
Het treinstation.
Union Station.
De plek die ik echt jarenlang in mijn top tien had staan.
Als ik Chicago zou bezoeken, dan wilde ik daar naar toe.
Ben je er ooit, sla dit dan niet over.
Neem de 9 minuten durende scène mee op je iPad én zorg dat je Morricone's soundtrack ook bij je hebt.
Dan heb je de tijd van je leven.
En zorg dat je de ingang aan Canal Street neemt want dan ga je via dezelfde deur naar binnen als Costner en Garcia.
Over dat hele stuk film is al heel veel gezegd en geschreven.
En ik vermoed dat ik een aantal luisteraars niks nieuws vertel als ik zeg dat de scene De Palma's eerbetoon is aan de trappenscene uit Battleship Potemkin van de Russische regisseur Sergei Eisenstein
(let ook even op de matrozen, die zitten er niet voor niets in).
Minder bekend is waarschijnlijk dat de hele scene niet zo in het script stond.
Mamet had een stuk geschreven over een spannende race door het verkeer in Chicago.
Elliot Ness en George Stone missen in die versie de trein en moeten op het volgende station aan boord zien te komen om de boekhouder te kunnen onderscheppen.
Aan boord van de trein ontstaan dan een vuurgevecht.
Die hele scene stond begroot op 200.000 dollar.
En dat was iets te veel van het goede voor Paramount.
Dus toen riep De Palma: okay jongens, geef me een klok, geef me een trap en geef me een kinderwagen.
Maar Mamet had geen tijd meer om iets nieuws uit te schrijven.
Dus werd er ter plekke gedurende zes nachten in Union Station bedacht hoe er naar de climax kon worden opgebouwd.
En zo was het Andy Garcia die als voormalig honkbalspeler voorstelde om hem aan het einde over de marmeren vloer te laten komen aanglijden om de kinderwagen tegen te houden.
En de gangster onder schot te nemen die de boekhouder gijzelt,
en de climax compleet maakt...
 
En met Union Station in Chicago komen we aan het einde van deze aflevering
Je luisterde naar Fantastisch Filmlocaties.
Mijn naam is Jeroen Huijsdens.
Een overzicht van de plekken waar The Untouchables werd gefilmd mét hele handige GPS-gegevens vind je op de website Sceen-it.com.
Op FantastischeFilmlocaties.nl kun je per aflevering alle shownotes terugvinden
Wil je geen aflevering missen abonneer je dan op deze podcast.
Ik lees graag wat je ervan vindt.
Laat dus vooral een recensie achter bij Apple of SoundCloud, of je sterren bij Spotify.
Dan kunnen ook anderen deze serie beter vinden.
Tot de volgende keer!