Hoe Steven Spielberg een filmklassieker maakte op Hawaii

Fantastische Filmlocaties is een podcast van Jeroen Huijsdens over beroemde films en de locaties waar ze werden opgenomen. Je hoort dingen die je nog niet wist over de films en de mensen die ze maakten. Jeroen deelt ook zijn verhalen en ervaringen met je. In deze derde aflevering: Jurassic Park.

De aflevering is ook op andere platformen te vinden die de RSS-feed van Springcast oppakken.

Universal Pictures

Waar kun je Jurassic Park kijken
De filmlocaties met handige GPS-locaties
De playlist op Spotify met muziek uit de podcastserie

Speciale dank
De muziek is van Alex Savochka. De foto is van Gerson Repreza (Unsplash). Speciale dank gaat uit naar David Morgan van de Kualoa Ranch op Hawaii.

Speciale bronnen
Biografie Steven Spielberg (John Baxter)
The Making of Jurassic Park (dvd)
The Movies That Made Us (Netflix)

Ontdek de verhalen achter de schermen, bekijk prachtige afbeeldingen van de locaties en laat je inspireren door de magie van de filmwereld.

Reacties op deze aflevering zijn meer dan welkom! Als er hieronder nog geen reactie staat, betekent dat natuurlijk niet dat jij niet de eerste niet kunt zijn... 

Brullende, bijtende, en rennende dinosauriërs.
Wees nou eerlijk: wie was er bijna 30 jaar geleden niet van onder de indruk?
Ik ging er drie keer voor naar de bioscoop,
en het was de eerste film die ik op laserdisc kocht.
Hoe vaker ik de film zag, hoe meer ik de locaties zelf wilde bezoeken.

Je luistert naar Fantastische Filmlocaties, een podcast over films en de locaties waar ze werden opgenomen.
Je hoort dingen die je nog niet wist.
Over de films en de mensen die ze maakten.
Én ik ga je vertellen waarom ik het zo ontzettend leuk vind om filmlocaties te bezoeken.
Dus deel ik mijn verhalen en ervaringen met jou.
Mijn naam is Jeroen Huijsdens en in deze aflevering neem ik mee naar Hawaii om je meer te vertellen over Jurassic Park.
 
In Juni komt Jurassic World: Dominion uit in de bioscoop.
Na bijna 30 jaar en zes films komt er een einde aan deze serie.
Maar wees niet getreurd,
Universal Pictures gaat vast nog een hele nieuwe draai geven aan de filmfranchise.
In Dominion keren in ieder geval de bekende helden Jurassic Park terug.
Een mooie reden om het in deze aflevering eens lekker uitgebreid te hebben over Steven Spielbergs filmklassieker uit 1993.

Er zijn diverse locaties op Hawaii uit Jurassic Park die je nog steeds kunt bezoeken 
Want dat is waar de eerste film grotendeels werd opgenomen.
Jammer genoeg zijn ook opnameplekken waar je niet kunt komen.
Dat zijn particuliere stukken grond waar ze pottenkijkers niet op prijs stellen.
Toch wil je die locaties wel even met je doornemen.
Zodat je wel weet waar het was.
Laat ik even beginnen met het bezoekerscentrum.
Dat werd speciaal voor de film gebouwd.
Dat gebeurde op het terrein van de Valley House Plantation Estate op het eiland Kauai.
Daar is tegenwoordig niks meer van te zien. En je kunt het helaas ook niet bezoeken.
Dat geldt ook voor de prachtige plek waarin we de eerste levende dino zien.
Dat stuk werd gefilmd op de Jurassic Kahili Ranch, een veeboerderij aan de noordkant van het eiland Kauai.
Verder dan een toegangshek kom je niet, kan ik je vertellen.
Maar zelfs als je ervoor staat is het landschap erachter een plaatje.
Het is echt jammer dat er geen tours worden gegeven, want het lijkt me geweldig om daar onder die grote bomen te staan en dan het beroemdste citaat uit de film te horen...

Een locatie waar je wel naar toe kunt, is Limahuli Garden.
Dat is een prachtige botanische tuin die ook aan de noordkant van Kauai ligt.
Het is de plek waar ze het Raptorhok bouwden...
Je weet wel, waar ze die koe in laten zakken.
En dan heb je ook nog Allerton Garden.
Dat is een tuin aan de zuidkant van het eiland, waar Alan Grant de eierschalen vindt tussen de boomwortels.
Ook dat park is te bezoeken. 
En er worden tours gegeven. 
Maar je moet er als volwassene wel 60 dollar per persoon voor neerleggen.
En dan is er nog de plek waar je gewoon aan voorbijrijdt als je niet weet dat het ook in de film werd gebruikt.
Dat is de locatie langs Kuhio Highway waar Nedry de bus met scheerschuim krijgt om de dino embrio's uit Jurassic Park te kunnen smokkelen.
Er is daar geen restaurant zoals in de film, maar er staan wel wat 
 
De opnamen van Jurassic Park begonnen op 24 augustus 1992 op Hawaii.
Dat gebeurde nadat Costa Rica en Mexico afvielen al filmlocatie.
Spielberg wilde namelijk in een fatsoenlijk hotel kunnen slapen en dingen kunnen eten waar hij niet ziek van werd.
Dus werd er gekozen voor het Amerikaanse Hawaii.
Maar voordat ik je vertel over wat andere locaties, eerst even terug in de tijd.
Het begin van Jurassic Park lag in het najaar van 1989.
Steven Spielberg werkte op dat moment met schrijver Michael Crichton aan een plan dat later uitgroeide tot de tv serie ER.
Crichton was altijd al gefascineerd geweest door de invloed van techniek op het gedrag van ons mensen.
Een goed voorbeeld daarvan was de film Westworld die hij in 1973 regisseerde op basis van zijn eigen verhaal.
Spielberg vroeg Crichton in die nadagen van 1989 waarmee hij nog meer bezig was.
Die vertelde hem over een boek dat hij aan het schrijven was.
Over wetenschappers die dinosauriërs wisten te maken op basis van oud DNA.
Dat ene woord - dinosauriërs - werkte bij Spielberg als een rode lap op een stier.
Hij was direct weg van en zou de filmrechten uiteindelijk samen met Universal kopen voor 1,5 miljoen dollar.
Crichton werkte zelf nog aan een eerste versie van het script,
maar het scenario dat de basis vormt van de film die we nu kennen, werd uiteindelijk geschreven door David Koepp, die toen nog niet eens zoveel op zijn naam had staan.
 
In al die jaren dat ik filmlocaties bezoek heb ik geleerd dat je dingen goed moet voorbereiden.
Je moet niet denken dat het ter plekke allemaal wel goed komt.
Zelfs bij de voorbereidingen maak ik nog steeds stomme fouten.
Zo had ik gewoon een Four Wheel Drive moeten huren bij het bezoek aan Kauai.
Want er is eigenlijk geen andere goede manier om bij de plek te komen waar in de film de toegangspoort van Jurassic Park staat.
Die poort staat er niet meer.
Maar de plek had ik wel heel graag bezocht.
Wat ik weet van verhalen van andere fans is dat er twee grote palen staan op de plek waar de deuren destijds stonden.
Het is de poort waar de groep doorheen gaat als ze het park als eersten mogen bezoeken.

Dat citaat van Jeff Goldblum belandde niet zonder reden in de film.
Daar zit een mooi verhaal aan vast.
De deuren van Jurassic Park werden ontworpen door John Bell, de Art Director van de film.
Hij tekende eerst iets met veel kleuren.
Iets dat kinderen geweldig zouden vinden.
Een poort die zou passen in Disneyworld.
Maar toen Spielberg de schets zag, zei hij het anders te willen hebben.
Hij wilde een poort die leek op degene uit King Kong, de film uit 1933 waar Spielberg een grote fan van is.
Tekening de prullenbak in. Een nieuw ontwerp. Dat is de poort die we kennen uit de film. 
Om bij de locatie te komen heb je, zoals gezegd, een four wheel drive nodig.
De route is er een met veel gaten in de weg en water op onverwachte plekken, afhankelijk van de hoeveelheid regen er is gevallen.
En als je die kant opgaat, keer dan bij de palen niet direct om.
Want je hoeft nog maar een paar minuten verder te rijden om uit te komen bij de T-Rex Paddock.
Ook die staat er niet echt. Natuurlijk niet, zou ik willen zeggen.
Wat daar werd opgenomen is dat de auto's aankomen en er stil komen te staan.
Het hele avontuur met de storm en de T-Rex die de geit opvreet, uit zijn hok breekt, de kinderen lastigvalt en uiteindelijk de advocaat van de wc pot rukt, werd in Los Angeles in een studio gefilmd.
Maar het begin ervan werd dus opgenomen in de tropische binnenlanden van Kauai.
Eén extra achtergrondverhaal bij die scene wil ik je echt even vertellen. 
We kennen allemaal het beeld van het glaasje water op het dashbord van de auto. 
Het glaasje waarin we aan de kringen zien dat er iets dichterbij komt.
Steven Spielberg was op een dag in zijn auto onderweg toen hij muziek van Earth Wind & Fire aan had staan.
De muziek stond zo hard dat zijn achteruitkijkspiegel begon te trillen.
Alsof er iets op de grond stampte.
Hij vond dat zo cool, dat hij zijn team vroeg iets te maken waarmee de T-Rex wordt aangekondigd zonder dat we hem zien.
Michael Lantieri, een van de effectenmannen, probeerde van alles, maar het lukte hem niet om het voor elkaar te krijgen.
Totdat hij een dag voor de opname thuis een glas water op zijn gitaar zette en kreeg wat hij zocht...
Hij nam wat gitaarsnaren mee naar de set en bracht er een aan in de auto.
Hij haalde zijn vinger er overheen en...
zo kwamen de ringen in het water tot stand.

Steven Spielberg wilde van meet af aan levensechte dinosauriërs.
Daarom huurde hij Stan Winston in, de briljante man achter de wezens in Predator en Aliens en de robots in de Terminator-films.
Winston en zijn team moesten animatronics maken waar het publiek direct in zou geloven.
Er werkten negen man, zestien weken lang aan een levensechte T-Rex waar ze het dak van de studio zelfs voor moesten verhogen.
En waarvoor ze 3 ton klei gebruikte!
En dat was dus maar 1 dino hè!
Hulp was nodig.
Omdat de dino's ook moesten rennen en zo, werd Phil Tippitt erbij gehaald.
Hij was de man die de grote machines in The Empire Strikes Back en Robocop met stop motion techniek in beweging had gekregen.
Allemaal prachtig, maar ondertussen werd er door een team van het bedrijf ILM ook gewerkt aan computeranimaties.
Niet om Tippitt en Winston een hak te zetten, maar om uit te proberen wat er mogelijk was. Al pakte dat niet voor iedereen goed uit.
Een naam die in dat verband genoemd moet worden is die van Steve Williams.
Hij werkte in het geheim aan een computeranimatie van bewegende dino's.
Hij zette die expres op zijn computerscherm toen producent Kathleen Kennedy op een dag op visite kwam.
Toen zij die animatie zag was ze echt even van slag. Zo baanbrekend was het.
Ze gaf hem direct de opdracht nog wat verder te gaan.
En toen dat resultaat korte tijd later aan Spielberg en Kennedy werd getoond was het duidelijk: Jurassic Park zou qua techniek voor een aardverschuiving gaan zorgen.

Toen ik in 2018 naar Hawaii ging waren er twee dingen waarvan ik wist dat ik ze van tevoren moest regelen.
Ten eerste een helikoptervlucht.
En ten tweede een bezoek aan Kualoa Ranch op het eiland Oahu.
Kualoa wordt ook wel de achtertuin van Hollywood genoemd.
Het is een 4.000 hectare groot landgoed van de familie Morgan.
Zij beheren het al zes generaties.
De ranch wordt gebruikt voor landbouw en veeteelt, maar ook op toeristen te vermaken.
Je kunt er op een paard, met de mountain bike of in een bus doorheen,
om te genieten van de fantastische omgeving.
Maar er zijn ook verschillende filmtours.
Vanwege de verschillende gezichten wordt Kualoa vaak gebruikt door filmstudio’s.
Pearl Harbor, Godzilla, Jumanji: Welcome to the Jungle, de tv serie Lost én Jurassic Park.
En dat zijn er maar een paar....
Enkele maanden voor het vertrek stuurde ik een email naar Kualoa Ranch.
Dat ik de reis naar Hawaii ging maken, Kualoa graag wilde bezoeken, en er een artikel over wilde schrijven.
Ik vroeg me af of er iemand tijdens een tour wat extra de tijd wilde nemen om een paar mooie filmverhalen te vertellen.
En wow. Ik kreeg een mail terug.
Dat David me op 1 augustus om half 11 zou opwachten bij de entree van de ranch en dat de tour 2,5 uur zou duren...
Ik helemaal blij.
David Morgan, jawel een van de eigenaren, nam uiteindelijk 6 uur de tijd voor me. 
In zijn 4 wheel drive liet hij werkelijk alles zien wat een filmliefhebber zich maar kan wensen!
Van de neergestorte helikopter en de reuze skeletten uit Kong Skull Island die er nog steeds ligt.
Tot verschillende set pieces van Jurassic World die er ook nog steeds zijn.
Want dat is de deal die David met de filmstudio's maakt.
Dat de spullen gewoon blijven liggen als hij dat wil.
Op die manier hebben David en zijn medewerkers de bijna 800 bezoekers elke dag tenminste wat te tonen en te vertellen.
Weet je? Ik kan eigenlijk wel een hele aflevering volpraten over Kualoa Ranch.
Het is echt een van de leukste en mooiste filmlocaties die ik in al die jaren heb bezocht. 
Misschien kom ik er in een latere aflevering nog wel een keer op terug. 
Maar goed; Jurassic Park dus.
Kualoa stond eerst niet op het lijstje filmlocaties.
Alle opnamen stonden namelijk gepland op het eiland Kauai.
Inclusief die ene scene waarin Alan Grant en de kinderen op de vlucht slaan...

Ja die dus..
Nou ook dat zou worden gedraaid op Kauai, op de Kipu Ranch, om precies te zijn. Ook dat is een particulier landgoed waar je allerlei tours kunt boeken. 
En waar ook veel films werden opgenomen.
Maar Orkaan Iniki smeet alle plannen overboord.
Op 11 september 1992 raasde die orkaan over Kauai.
De verwoesting was echt enorm.
De filmset aan stukken. En de cast en crew die geen kant meer op konden.
Gelukkig bleek producent Kathleen Kennedy de redder in nood.
Zij wist een privévlucht te regelen zodat het team Kauai alsnog kon verlaten.
Ze belde daarvoor met Fred Sorenson.
Hij was de piloot die zij had leren kennen tijdens de opnamen van Raiders of the Lost Ark.
Sorenson is de piloot die Indiana Jones in het begin van die film helpt ontsnappen.
Je weet het misschien nog wel? Die met die slang in zijn vliegtuig?
Weet je dat ook weer.
Omdat Steven Spielberg nog altijd de scene moest opnemen met Alan Grant en de kinderen weken ze uit naar Kualoa Ranch op Oahu.
De boomstam waar ze zich in de film achter verschuilen heeft nog lang in het park gelegen.
Maar hij is inmiddels vervangen door een andere.
Geen toerist die dat erg vindt.
Want de scene naspelen doen ze toch wel, en nog altijd met heel veel plezier heb ik zelf mogen zien!
 
Een ander ding dat ik voor de reis naar Hawaii probeerde te regelen was een helikoptervlucht.
En niet zomaar een...
Op Kauai is er maar 1 maatschappij die het recht heeft om te mogen landen bij de waterval uit Jurassic Park.
Er zijn wel allemaal verschillende helikoptermaatschappijen op Kauai. 
Maar die vliegen er alleen maar overheen of langs.
Dat komt omdat de Manawaiopuna Falls, ook bekend als Jurassic Falls, op priveterrein liggen.
Daar kom je eigenlijk niet zomaar bij.
Maar dan ken je Curt en Bonnie Lofstedt nog niet.
Zij zijn de eigenaren van Island Helicopters.
Na jaren praten en het regelen van milieuvergunningen maakte zij in 2009 afspraken met de eigenaar van het terrein om er te kunnen landen.
Een voordeel daarbij was wel dat de Lofstedters en de familie Robsinson elkaar al kenden.
Want Curt Lofstedt was jaren eerder door het team van Jurassic Park al gevraagd een waanzinnige locatie voor te stellen waar de helikopter in de film zou kunnen landen.
Weet je wat hij toen zei?
'I’ll show you awesome!'
Hij vloog de groep direct naar de waterval.
En toen die de waterval zagen, waren ze verkocht.

Die opnamen waren niet bepaald appeltje eitje.
Al het materiaal moest per lucht worden aangevoerd.
Voor de film werd er een speciaal platform gebouwd.
Het is de plek waar de helikopter van John Hammond aan het begin van de film landt.
Het platform is daarna wel weer weggehaald.
Je landt er dus niet op als je zelf naar de waterval gaat, maar je ziet nog wel de resten van het fundament, daar vlakbij de waterval.
Dankzij Island Helicopters kun je dus echt aan de voet van de waterval komen.
Ik weet niet goed te omschrijven wat ik voelde toen ik daar in 2018 na al die jaren eindelijk stond,
behalve de nattigheid van de waterval dan.
Het was zo ongelooflijk!
En je voelt je ook zo klein... daar onder die 122 meter hoge waterval!
Het kost een paar centen om er te komen, meer dan 370 dollar, maar dan heb je ook wat.
Niet alleen de waterval zelf is trouwens een sensatie, ook de vlucht er naar toe.
Je vliegt namelijk zigzaggend door een geweldige groene vallei.
En dan opeens zie je hem voor je.... dé waterval.
Probeer dan de emoties maar eens onder controle te houden.
Zeker als de piloot net de filmmuziek van John Williams heeft aangezet.
 
Jurassic Park ging op 9 juni 1993 in de Amerikaanse bioscopen draaien.
In Nederland moesten wij wachten tot 30 september.
Zo ging dat toen namelijk.
Jurassic Park was vanaf dag 1 overal een ongelooflijke hit.
Internationaal haalde de film meer dan 1 miljard dollar op.
Niet gek voor een film die, ondanks de baanbrekende techniek, slechts 65 miljoen dollar kostte om te maken. 
Met die opbrengst van 1 miljard werd Jurassic Park de film met de hoogste omzet ooit.
Een record dat zou blijven staan tot 1997 toen Titanic uitkwam.

Jurassic Park won in 1994 drie Oscars.
Die waren allemaal voor het geluid en de beste effecten.
Componist John Williams kreeg geen nominatie voor de filmmuziek.
Net zoals Steven Spielberg ook niet werd geëerd.
Beide mannen kregen dat jaar wel de Oscar kreeg voor Beste Muziek en Beste Regie voor Schindler's List.
Dat is trouwens nog wel een verhaal hoor!
Want Spielberg vertrok in 1993 naar Polen voor de opnamen van Schindler's List terwijl Jurassic Park nog niet helemaal klaar was.
Hij huurde daar ruimte bij een tv-station in Warschau om zijn film te kunnen monteren.
Daarvoor werden 2 satellietverbindingen gereserveerd waar 1,5 miljoen dollar voor moest worden betaald.
Elke weekend en twee avonden in de week werkte Spielberg met zijn editor Michael Kahn aan Jurassic Park.
En overdag filmde hij Schindler's List.
Dat is wel indrukwekkend.

In 1997 en 2001 werden er twee vervolgfilms op Jurassic Park gemaakt.
The Lost World en een film die gewoon Jurassic Park 3 heette.
Daarna bleef het lange tijd stil.
Tot 2015 toen de franchise nieuw leven werd ingeblazen met Jurassic World.
Daarin gingen we opnieuw terug naar het park dat inmiddels was uitgegroeid tot een succesvol pretpark.
Het mooie van Jurassic World is dat ook die film weer grotendeels op Hawaii werd gefilmd.
In Kualoa Ranch, waar ik je eerder over vertelde, zijn nog verschillende indrukwekkende setstukken terug te vinden.
Daaronder ook het verblijf van de Indominus Rex, die genetisch gemanipuleerde dino.
Ik zal nooit vergeten hoe we met de auto van David Morgan uit een stuk bos kwamen rijden en daar opeens dat dinocomplex zagen; 
de deur open en de krassen van de nagels van het beest nog op de muur.
Mijn zoon begon op de achterbank te schreeuwen van enthousiasme,
En als hij dat niet had gedaan, dan was ik het wel geweest!
Het was echt alsof we Jurrasic World binnenreden.
Ik denk dat David Morgan op dat moment zo'n zelfde glimlach op z'n gezicht heeft gehad als John Hammond toen hij zijn gasten voor de eerste keer de dino's van Jurassic Park liet zien.
Dus mocht je ooit naar Hawaii gaan, ga dan naar het eiland Oahu en  sla Kualoa Ranch niet over.
Boek er de dure filmtour en je hebt een herinnering die je nooit gaat vergeten...

Nou, dat weer het weer voor deze keer.
Je luisterde naar Fantastisch Filmlocaties.
Deze aflevering werd weer gemaakt door Jeroen Huijsdens.
De muziek is van Alex Savochka. 
Speciale dank gaat uit naar David Morgan van de Kualoa Ranch, John Baxter voor zijn biografie over Steven Spielberg, de makers van The Making of Jurassic Park en de Netflix-serie The Movies That Made Us.
Een overzicht van de filmlocaties met handige GPS-gegevens vind je op de website Sceen-it.com. 
Op Spotify heb ik een playlist staan met muziek uit deze serie. 
Die vind je onder Fantastische Filmlocaties.
Mocht je zelf filmlocaties bezoeken, houd dan altijd wel rekening met de bewoners - waar dat van toepassing is - en respecteer hun privacy.
Wil je voortaan geen aflevering missen abonneer je dan op deze podcast.
Dan kan bij Apple Podcast, Spotify of SoundCloud.
Ik hoor graag wat je ervan vindt, dus laat vooral een recensie achter.
Tot de volgende keer!