Het oude Rome tot leven gebracht op fantastische filmlocaties

Vijf verschillende landen werden in 1999 gebruikt om de oude wereld van de Romeinen weer tot leven te brengen in de film Gladiator. Reis mee met presentator Jeroen Huijsdens naar de fantastische filmlocaties van de beroemde film in Malta, Marokko, Italië, het Verenigd Koninkrijk én de Verenigde Staten. Hoor ondertussen van alles over de totstandkoming van de filmklassieker met Russell Crowe, Oliver Reed en Joaquin Phoenix.

De aflevering is ook op andere platformen te vinden die de RSS-feed van Springcast oppakken.

Gladiator / DreamWorks Pictures, Universal Pictures, Scott Free Productions, Red Wagon Entertainment

Sceen-it.com: de filmlocaties met handige GPS-locaties
Playlist op Spotify van muziek te horen in de podcast Fantastische Filmlocaties
Scène uit Easy Rider die als voorbeeld diende (YouTube)
Achtergrondinformatie bij het schilderij Pollice Verso van Jean-Léon Gérôme (wikipedia)
Website van Terrapille Agriturismo bij Pienza, Italië
The Surrey Hills Society / Visit Surrey 
The Pub in Valletta, Malta
Fort Ricasoli op Malta met decorstukken van Gladiator II op Google Maps
Screen Malta - Malta Film Commission

Ontdek de verhalen achter de schermen, bekijk prachtige afbeeldingen van de locaties en laat je inspireren door de magie van de filmwereld.

Reacties op deze aflevering zijn meer dan welkom! Als er hieronder nog geen reactie staat, betekent dat natuurlijk niet dat jij niet de eerste niet kunt zijn... 

Ik weet nog goed dat ik de film voor de eerste keer zag.
Het was een speciale vertoning in het voorjaar van 2000.
Hij was geweldig, maar toen ik de zaal uitliep vond ik Spartacus van Stanley Kubrick nog wel de bovenliggende film.
Daarop zei de toenmalige Universal-directeur Max van Praag tegen me:
Dan moet jij die snel nog maar eens terugkijken en deze nóg een keer zien.
Dat laatste heb ik sindsdien vele malen gedaan...

Je luistert naar Fantastische Filmlocaties, dé podcast over films en de locaties waar ze werden opgenomen.
Je gaat weer dingen horen die je nog niet wist,
over de film in deze aflevering, over de mensen die hem maakten,
én natuurlijk over de locaties waar hij werd opgenomen.
Daarnaast wil ik met mijn persoonlijk verhalen graag uitleggen waarom het zo leuk is om filmlocaties te bezoeken.
Mijn naam is Jeroen Huijsdens en deze keer neem ik je onder meer mee naar Engeland, Italië en Malta om het te hebben over Gladiator.
 
Ik heb het gevoel dat ik helemaal niet hoef uit te leggen waar Gladiator over gaat, omdat ik denk dat je het wel weet als je deze aflevering hebt aangezet.
Maar vooruit... omdat ik weet dat er ook luisteraars zijn die juist door deze podcast films ontdekken, even kort.
In Gladiator worden we voorgesteld aan de Romeinse generaal Maximus Decimus Meridius.
Hij leidt zijn soldaten op spectaculaire wijzen naar een overwinning tegen Germaanse stammen, tot grote tevredenheid van keizer Marcus Aurelius.
Die keizer maakt Maximus duidelijk dat hij hem liever als opvolger ziet, dan zijn eigen zoon Commodus.
Die is daar niet heel erg blij mee en grijpt in.
Het gevolg is dat Maximus een kopje kleiner gemaakt moet worden.
En dat geldt ook voor zijn vrouw en zoon die op hem wachten.
Maar de generaal weet te ontsnappen.
Hij kan alleen de dood van zijn gezin niet voorkomen.
En dus zint hij op wraak.
Dat wordt hem alleen wat lastig gemaakt omdat hij in handen komt van mensen die niet weten met wie ze te maken hebben.
Maximus wordt gedwongen tot het vechten voor zijn leven in de arena.
Als succesvol gladiator komt hij uiteindelijk in Rome terecht, in het beroemde Colosseum.
én daar komt hij oog in oog te staan met de keizer die zijn gezin liet vermoorden...
 
Voor de opnamen van Gladiator werden in totaal vijf landen aangedaan.
Malta, Marokko, Italië, het Verenigd Koninkrijk én de Verenigde Staten.
De filmlocatie die we het kortste in beeld krijgen, maar die wel erg mooi is, is die in Californië.
Regisseur Scott, cameraman John Mathieson én Production Designer Arthur Max, lieten hun oog vallen op een gebied bij het plaatsje Lone Pine.
Daar is een rotsachtig woestijnterrein dat een prachtig decor heeft: de Sierra Nevada met de besneeuwde bergtoppen.
Als Maximus weet te ontsnappen aan zijn eigen executie rijdt hij te paard naar zijn huis in Spanje om het leven van zijn vrouw en zoon te kunnen redden.
Maar hij rijdt door landschap waarvoor je niet naar Spanje moet, maar naar de Westkust van de VS.
Als je het tenminste met eigen ogen wilt zien.
In de hoogtijddagen van Hollywood werden in deze Alabama Hills echt honderden films opgenomen.
Filmfans vandaag de dag kennen het vooral uit films als Tremors, Iron Man en Tarantino's Django Unchained.
Straks verder met de filmlocaties die uitgebreider in beeld komen, nu eerst terug in de tijd...
 
Het verhaal achter Gladiator begon in 1972.
Ja je hoort het goed al in 1972, meer dan 50 jaar geleden dus.
De toen nog jonge David Franzoni besloot te zijn studie op te geven.
Hij wilde op de motor door Europa en het Midden-Oosten reizen.
Waar hij ook kwam, overal zag Franzoni de restanten van oude arena's.
Ze intrigeerde hem en hij probeerde in te beelden hoe belangrijk al die arena’s voor de toenmalige bevolking moeten zijn geweest.
Franzoni reisde verder en toen hij op z'n motor in Irak terechtkwam ruilde hij daar in Bagdad een boek dat hij in zijn bagage had met een medereiziger, een meisje uit Australië.
Hij gaf haar zijn boek over de Ierse Revolutie,
en in ruil daarvoor kreeg hij er een terug over Romeinse gladiatoren.
Het boek dat hij in handen kreeg was getiteld Those About To Die.
Het was de roman die Daniel P. Mannix in 1958 had geschreven.
Franzoni las het en nam zich direct voor: 
als ik ooit scenarioschrijver word, ga ik een film over gladiatoren maken.
Zoals dat zo vaak gaat, gebeurde er van alles, maar kwam de film er niet.
Tot er in 1997 iets in beweging kwam.
Je moet weten dat David Franzoni het inderdaad zou schoppen tot scenarioschrijver.
In 1986 debuteerde hij met het script voor de film Jumping Jack Flash met Whoopi Goldberg.
En daarna werd het wat stil.
Dat wil niet zeggen dat hij niet opviel.
Achter de schermen werkte Franzoni onder meer met Olivier Stone aan het project The Mayor of Castro Street.
Franzoni's grote doorbraak kwam echter pas in 1997.
Toen mocht hij het script schrijven van Amistad, de film van Steven Spielberg.
Ja, daar hebben we hem opnieuw.

Hoe dan ook, David Franzoni woonde in Rome toen hij aan Amistad werkte.
Tussen de bedrijven door bezocht hij af en toe een nabijgelegen bibliotheek.
Daar kon hij onderzoek doen voor zijn langgekoesterde Gladiatoren-project.
Tijdens een bijpraatsessie met Spielberg over Amistad, zei Franzoni hem dat hij hem een idee wilde pitchen.
Ja, ik heb zoiets gehoord zei Spielberg toen.
"Je wilt een film maken over gladiatoren?" "Ja."
"Over het oude Rome?" "Ja."
"Jij wil een film maken over het Colosseum?" "Ja, dat klopt", zei Franzoni opnieuw voordat hij überhaupt aan zijn pitch toekwam...
"Nou", zei Spielberg toen tegen hem, "laten we dan eens gaan kijken hoever we komen. Ga maar schrijven."
En zo begon David Franzoni aan de eerste versie van Gladiator.
In die oorspronkelijke, eerste versie heette de held van het verhaal Narcissus.
Vernoemd naar de man die de echte Romeinse keizer Commodus vermoordde in het jaar 192 na Christus.
Het zou niet blijven bij een eerste versie.
Toen het hele circus al volop in beweging was, begonnen allerlei mensen zich zorgen te maken over het script.
De Amerikaanse toneelschrijver John Logan werd erbij gehaald om de boel met een frisse blik te herschrijven.
En daarna gebeurde dat nog een keer door de Engelse William Nicholson.
En toen mocht ook David Franzoni zelf nog een keer met de boel aan de haal.
Het gevolg van al dat geschrijf en herschrijven was dat toen de opnamen in januari 1999 begonnen er opvallend genoeg slechts 21 goedgekeurde pagina's waren...

Een scene daaruit kwam heel erg uit de koker van Franzoni.
Ik denk dat ik alleen maar hoef te zeggen dat Russell Crowe met zijn hand door een graanveld gaat om bij fans hele warme gevoelens op te roepen.
Franzoni schreef die passage met een andere filmklassieker in gedachte.
In de legendarische film Easy Rider zit namelijk een scene waarin Peter Fonda met zijn hand door hoog gras gaat.
Franzoni vertelde ooit in een interview hoe hij dat beeld per se in Gladiator wilde verwerken.
Ik heb de Easy Rider scene voor je bij mijn shownotes op de website gezet.
 
Ik vertelde eerder dat Maximus in de film naar zijn huis in Spanje racet om te voorkomen dat de Romeinse soldaten zijn familie vermoorden.
Maar dat hij te laat is.
De opnamen van en bij de villa werden niet gedraaid in Spanje, maar in Italië.
In Toscane.
In Valle d'Orcia om precies te zijn.
Dat is de adembenemende vallei die er vooral in het voorjaar als het gras nog groen is én je de plek bezoekt aan het einde van de dag, tijdens Golden Hour, echt oogverblindend mooi uitziet.
Als je een keer naar de regio gaat, moet je het volgende weten.
De villa staat vlakbij San Quirico d'Orcia, langs de provinciale weg.
Je zult er wel genoegen moeten nemen met uitzicht op het huis door het hek.
Maar de cipressen waar Maximus' zoontje tussendoor rent staan er nog altijd, in een mooie rechte lijn.
Je zult er trouwens versteld van staan hoeveel mensen er stoppen om de Villa toch even te bekijken.
In de film zit ook een shot waarbij je de villa van de andere kant ziet.
Als die in brand staat en Maximus op zijn paard komt aanrijden.
Dat is - voor zover ik heb kunnen zien - een openbare weg naar een nabijgelegen boerderij, maar dat kan inmiddels zijn veranderd.
Ik kan je de route niet aanraden, want erg comfortabel was ie niet.
En dan is er nog die andere beroemde locatie daar in de buurt.
De plek waar je Maximus aan het begin van de film met zijn hand door het graan ziet gaan.
Dat werd niet bij de villa gefilmd, maar op steenworp afstand van Pienza.
En je moet er lopend naar toe.
Besef dat je waarschijnlijk niet alleen bent, want alle fans van de film willen de iconische locatie uit Gladiator gezien en op foto vastgelegd hebben.
En dat zijn er nogal wat...
Het huis dat je daar in de verte ziet, als je dan eindelijk op de heuvel staat, is dus niet de villa waar ik het net over had.
Maar wel een huis waar je een overnachting kunt booken.
Nee, wij hebben er niet overnacht,
maar de link naar Terrapille Farmhouse zet ik wel voor je bij de shownotes.

Na het drama bij zijn huis wordt Maximus gevangengenomen en meegesleept naar een slavenmarkt.
Daar wordt hij verkocht aan Proximo.
Die wil hem als gladiator gebruiken, maar beseft zich niet wie hij voor zich heeft.
Voor de scenes in de arena in het Noord-Afrikaanse Zuccabar werd gefilmd in Marokko.
Bij het inmiddels zeer bekende Ait Ben Haddou.
Dat is een Middeleeuwse stad die in 1987 door UNESCO tot werelderfgoed werd verklaard
Aan de noordoost kant van de stad bouwde production designer Arthur Max een prachtige set waar The Spanjard, zoals Maximus eerste bijnaam luidt, het beroemde filmcitaat uitspreekt...

De arena waarin dit zich allemaal voltrekt werd na afloop weer afgebroken.
Maar duizenden toeristen komen jaarlijks nog steeds naar de stad om een glimp op te vangen van wat ooit Gladiator-terrein was.
Maar ja er zijn sindsdien ook nog tal van andere productie opgenomen, waarvan de serie Game of Thrones denk ik wel de bekendste is.
De eerste bekende film die er echter ooit werd opgenomen was Lawrence of Arabia uit 1962.
Ridley Scott keerde voor Gladiator 2 ook weer terug naar het bekende terrein.
Ik moet eerlijk zeggen dat ik deze locatie nog altijd op mijn wensenlijstje heb staan...
 
Ik vertelde je daarstraks hoe het licht voor Gladiator op groen ging door de bemoeienis van Steven Spielberg.
Nou moet je weten dat Spielberg drie jaar daarvoor met platenbaas David Geffen en voormalig Disney-executive Jeffrey Katzenberg een eigen filmstudio was begonnen, DreamWorks geheten.
Die studio was op zoek naar goede, opvallende producties.
Het was dus niet per se de bedoeling dat Spielberg de film zelf zou gaan regisseren...
Maar hij had wel iemand in gedachte die dat volgens hem wel goed zou kunnen.
En dat was Ridley Scott.
En zo dachten de inmiddels betrokken producenten Douglas Wick, Branko Lustig én executive producer Walter F. Parkes er ook over...
De verhalen van achter de schermen spreken zich hier een beetje tegen,
maar een feit is dat de producenten een bezoekje brachten aan Ridley Scott.
Toen die een foto zag van een schilderij dat ze hadden meegenomen, was hij naar eigen zeggen verkocht.
Wat Scott werd getoond was een kopie van het schilderij Pollice Verso van de Franse schilder Jean-Léon Gérôme uit 1872.
Op dat schilderij is te zien hoe een gladiator in een arena op het punt staat een weerloze collega uit zijn lijden te verlossen.
Maar voordat hij dat kan doen vraagt hij om het oordeel van de mensen op de tribune.
Omdat we op het schilderij allemaal duimen naar beneden zien, weten we het gaat aflopen...
"Okay, ik doe het" zei regisseur Ridley Scott na het zien van het schilderij.
"Maar Ridley, je weet nog niet eens hoe het verhaal verloopt", werd hem toen toegeroepen
"I don't care. I'll do it.."
Dat is wel een mooi verhaal toch?

Voordat Russell Crowe in beeld kwam voor de rol van Maximus,
waren er nog wat andere acteurs die werden benaderd.
Twee in het oog springende namen waren Antonio Banderas en Mel Gibson.
En er was nog die ene acteur waarvan Steven Spielberg vond dat die op z'n minst benaderd moest worden omdat hij zo ontzettend beroemd was.
En dat was Tom Cruise.
Maar de producenten, waar op dat moment ook schrijver David Franzoni zich toe mocht rekenen, die vonden dat Russell Crowe de rol moest krijgen.
Crowe had net de wereld aan zijn voeten liggen omdat hij enorm veel indruk had gemaakt met zijn rol in de film LA Confidential.
Maar Crowe zelf was helemaal niet enthousiast over het project dat hem werd aangeboden.
Hij had buiten de producenten om de hand weten te leggen op een versie van het script.
En hij vond dat echt heel slecht.
De producenten wilden juist voorkomen dat Crowe het al zou lezen omdat het nog te veel een 'work in progress' was.
Maar ze zeiden hem wel dat hij een Romeinse generaal mocht spelen en dat hij geregisseerd zou worden door Ridley Scott
De ontmoeting die hij daarna had met Scott was voor Crowe voldoende.
Hij deed mee.
Het is nog aardig om te vertellen dat Russell Crowe net de opnamen had afgerond van de film The Insider waarvoor hij 16 kilo was aangekomen.
Crowe had zijn hoofd voor die film kaalgeschoren om een pruik te kunnen dragen.
Hij had naar eigen zeggen op dat moment niet bepaald de look van een fitte Romeinse generaal...

Toch is het met de kennis van nu ook wel grappig om te weten dat Russell Crowe echt lange tijd het gevoel heeft gehad dat ze met iets bezig waren dat zijn carrière zou verwoesten.

Nog even over de andere rollen in de film:
Een acteur die serieus auditie deed voor de rol van Keizer Commodus was Jude Law.
Maar toen kwam er een auditietape binnen van Joaquin Phoenix.
Dat deed aanvankelijk wat wenkbrauwen fronsen.
Want hoewel hij toch al wel wat films op zijn CV had staan, werd in de toen 24-jarige Phoenix niet echt de brute keizer Commodus gezien.
Totdat men de auditiecassette aanzette.
'Phoenix blew them away', zoals ze dat zo mooi zeggen...

Andere namen uit de cast die wel echt even genoemd moeten worden zijn Richard Harris die keizer Marcus Arelius speelt, Connie Nielsen die Lucilla speelt,
- een rol die bijna naar Jennifer Lopez was gegaan - en Djimon Hounsou.
Dat Hounsou werd gecast voor de rol van Juba, was natuurlijk te danken aan zijn verplettende rol in Amistad van Spielberg, waar ik heb daarstraks al over heb gehad.

En dan is er natuurlijk nog het verhaal over Oliver Reed,
de Engelse acteur die de rol van Proximo speelt en die tijdens de opnamen van Gladiator op Malta overleed.
En dat is wel echt even een verhaal om wat uitgebreider bij stil te staan.
Sowieso omdat het karakter Antonius Proximo zo waardevol is.
Om de boel weer even op te frissen:
Proximo is de man die Maximus koopt op een markt in Noord-Afrika, niet wetende wie hij in huis haalt.
Proximo zelf is een voormalige gladiator die bevrijd is door keizer Marcus Aurelius en nu een gladiatorenschool beheert.
In de verschillende versies van het script haalde Proximo het einde wel en in andere versies weer niet.
Scenarist David Franzoni liet Proximo in de eindversie alsnog om het leven brengen om feitelijk te herhalen wat aan het begin van de film ook al gebeurde: de beschermheer van Maximus wordt om zeep geholpen door Commodus.
Eerst Marcus Aurelius, later Proximo, waardoor Maximus extra gemotiveerd is om af te rekenen met de keizer.

Nog even over de casting van Oliver Reed.
Het was regisseur Michael Winner die hem aanzette de casting te doen.
Reed zelf wilde helemaal geen casting hoeven doen. 
Hij was immers een ster vond hij zelf en hij was echt verrast dat Ridley Scott wilde dat hij toch even langs zou komen.
Het was Winner die hem uit die droom haalde en hem overtuigde naar de casting te gaan.
Reed deed de auditie, waarna Scott hem haarfijn uitlegde dat hij hem wilde hebben voor de rol, maar dat anderen hem juist afwezen.
Een belangrijke reden? Reeds drankprobleem.
Reed moest Scott toezeggen dat hij tijdens de opnamen van Gladiator niet zou drinken.
Aanvankelijk ging het goed, hij dronk geen druppel in de maanden ervoor,
maar op 2 mei 1999 tijdens de opnamen op Malta ging het helemaal mis.
Reed werd in een Ierse bar in Valletta door enkele bemanningsleden van het Britse fregat HMS Cumberland uitgedaagd tot een drinkwedstrijd.
Hij kon blijkbaar geen nee zeggen.
Na vele glazen sterke drank en een paar potjes armpje drukken, stortte Reed in als gevolg van een hartaanval.
Hij overleed op weg naar het ziekenhuis op 61-jarige leeftijd.
Naast een enorme schok bracht het overlijden van Oliver Reed ook grote problemen met zich mee.
Nog niet al zijn scenes waren gedraaid.
Omdat hij een belangrijke rol speelde dekte de verzekering de kosten van reshoots met een andere acteur.
Maar dat wilde Ridley Scott niet.
Met een body double en CGI, en een kleine aanpassing van het script werden de laatste Reed-scenes opgenomen.
En als je heel goed kijkt naar de film, en naar de scene waarin Proximo en Maximus afscheid nemen, zie je het.

Op Malta wordt Oliver Reed in de bar waar het zich allemaal afspeelde nog steeds geëerd.
Zijn foto's hangen er nog altijd aan de muur en de plek waar Reed zat is eenvoudig te herkennen.
Dus mocht je nog een keer naar Malta gaan en een fan zijn van de film, vergeet dan vooral niet een bezoek te brengen aan bar die The Pub heet, gelegen aan de achterkant van het presidentiële paleis in Valletta...
Of kijk even bij de shownotes voor mijn foto van de bar...

Ik kom straks nog een keer terug op Malta, maar nu wil ik je even meenemen naar de filmlocatie in Engeland die elke fan van de film eigenlijk een keer zou moeten bezoeken: Bourne Wood in het Engelse Surrey.
Ik heb het er in een eerdere aflevering over gehad omdat wij de locatie in november 2023 bezochten.
Dat was voor een andere film van Ridley Scott: Napoleon.
We deden er toen een wandeling met Chris Howard en Ken Bare van de Surrey Hills Society.
Ik had Chris benaderd en gevraagd of ze ons een tour langs filmlocaties wilde geven want de bossen en het vlakbij gelegen Hankley Common zijn echt heel beroemd bij filmlocatietoeristen dankzij films als Skyfall en Gladiator
Bovendien zijn beide gebieden heerlijke wandelgebieden.
Gladiator was ook het startpunt van Bourne Wood als filmlocatie.
Scott en zijn team waren er in 1998 achter gekomen dat Royal Forestry Commission van plan was om een groot stuk bos vlak bij het plaatsje Farnham te gaan kappen.
Scott vroeg toestemming of hij dat mocht doen en er de fik in mocht steken voor de opnamen van een film over Romeinen die het daar opnemen tegen een Germaanse stam.

De toestemming voor het gebruik van het bos werd verleend en de openingsscène van Gladiator werd een feit.
Het natuur- en bosbouwgebied is sindsdien gebruikt voor heel veel films waaronder meerdere Harry Potters, Wonder Woman, Children of Men én War Horse.
En er is geen historisch epos van Ridley Scott waar hij het bosgebied níet voor heeft gebruikt.
Denk maar eens aan Robin Hood en het eerder genoemde Napoleon.
Ik weet dat ik er altijd nog een keer naar wil terugkeren.
Niet alleen omdat het er zo heerlijk was en Surrey een prachtige streek, maar ook omdat ik nog steeds een keer de boom wil terugvinden waarin de afdruk zit van het zwaard van Russell Crowe.
Dat blijft namelijk op enig moment in de film in de boom steken.
Een collega-filmtouristfan vond die boom met afdruk een tijdje terug.
Nu maar hopen dat die boom er nóg steeds staat!
Ja, zo gek kan het af en toe worden met die doorgedraaide filmfans en setjetters...
 
Je kunt het je eigenlijk niet goed voorstellen dat de versie van Gladiator zoals we die hebben leren kennen, echt pas gaandeweg is ontstaan.
Het script veranderde voortdurend zoals ik al vertelde.
Dat had ook gevolgen voor de volgorde van de locaties, maar dat komt zo.
Ik wil ook even stilstaan bij de zinnen in het scenario, want ik denk dat Gladiator een van die films is die barst van de oneliners die de fans wel kunnen dromen....
Maar als het gaat om een filmcitaat wat ik persoonlijk echt geweldig vind, zeker omdat Russell Crowe hem er zo lekker uitgooit, dan is het wel deze....

De manier waarop het script tot tand kwam, zorgde ervoor dat de film chronologisch werd gedraaid.
Dus wat je in de film ziet, dat is ook de volgorde waarin er het allemaal werd opgenomen.
De veldslag aan het begin werd dus als eerste opgenomen.
Dat was in januari 1999.
Daarna vertrok de karavaan naar Marokko.
Waarna het tijd was voor de scenes in Rome, en die werden gefilmd op Malta.
Ik heb uiteindelijk alleen niet kunnen achterhalen wanneer het uitstapje naar Italië en de scene in Californië werden ingepland.
Hoe dan ook, er werd dus voortdurend gesleuteld aan het script.
Dat ging echt zo ver dat Ridley Scott en David Franzoni aan het einde van een draaidag bij elkaar gingen zitten om door te spreken wat er de volgende dag moest gebeuren.
Franzoni schreef dan tot 3 uur in de nacht aan de scenes en leverde die vervolgens in.
Het lijkt mij een vrij onmogelijke manier van werken en plannen,
maar er zijn meer films die er klassiek mee zijn geworden...

Door dat herschrijven was er lange tijd ook onduidelijkheid over het einde.
Pas tijdens de opnamen op Malta zei Ridley Scott op een dag tegen Russell Crowe: 
"Ik zie jou dit niet overleven...
Maximus wordt gedreven door wraak.
Hij wil de dood van zijn vrouw en kind wreken.
Wat moet hij daarna nog doen? Een pizzeria openen?
Maximus wil zijn gezin gewoon weer zien in het hiernamaals. En dat is het."
En zo kwam het einde van Gladiator tot stand.
 
Toen Ridley Scott aan Gladiator begon was hij niet alleen regisseur,
maar ook eigenaar van een studio.
Dat is wel goed om even uit te leggen.
In 1995 kwamen de beroemde Shepperton Studios in Engeland te koop staan.
Omdat ze bang waren dat het complex in handen zou komen van een partij die er vervelende dingen mee zou doen, besloten de filmbroers Tony en Ridley Scott om de studio te kopen.
Want Shepperton was toch hun ‘thuis’.
Ze hadden er films en heel veel commercials gemaakt.
De broertjes Scott legden 12 miljoen pond neer voor het complex.
In de jaren daarna investeerden ze nog vele miljoenen om het weer aantrekkelijk te maken voor filmmakers. En dat lukte.
In 2001 werden de Shepperton Studios verkocht aan de Pinewood Group die er 35 miljoen pond voor neerlegde.
Wat dat nou met Gladiator te maken heeft?
Ridley Scott maakte voor de film heel veel gebruik van de ervaren werklui die toch bij hem op de Shepperton Studios rondliepen.
Zij maakten echt van alles voor de film: van zwaarden en meubels, tot tenten en beelden en zuilen.
Dat gebeurde allemaal onder leiding van mensen die ik toch ook even wil noemen:
Production Designer Arthur Max, Set Decorator Sonja Klaus en Crispain Sallis én Costume Designer Janty Yates.
100 van die Britse specialisten uit Shepperton werden ook op het vliegtuig gezet om zich bij een team van 200 vaklui op Malta te voegen
Samen bouwden zij daar in 19 weken tijd een deel van het Romeinse Colloseum.
Het bovenste deel van het bekende bouwwerk werd er in postproductie digitaal bovenop gezet.
 
En dan is er nog 1 persoon, nee laat ik het op 2 houden, die echt genoemd moeten worden: Hans Zimmer en Lisa Gerrard.
Want hoewel het bij heel veel films geldt, is de kracht van Gladiator wel echt ook te danken aan de muziek.
Je kunt er eigenlijk geen fragment uithalen zonder de hele score tekort te doen, maar ik wil om te beginnen graag toch even dit laten horen...

Het is uit de openingsscène die dus werd gefilmd in Bourne Wood in het Engelse Surrey.
Het is dat deel waarin wordt overgegaan van de hardheid en de heftigheid van het slagveld naar het menselijke drama dat daar toch achter zit...
En dat allemaal door het plotselinge gebruik van slow motion,
en door de strijkers en de stem van Lisa Gerrard in de strijd te gooien.
En ik vind dat echt zo geweldig...
Maar even naar de oorsprong van de score.
Hans Zimmer en Ridley Scott waren geen vreemden voor elkaar.
Zimmer had voor Scott eerder al de muziek geschreven voor Thelma & Louise,
en Scotts broer Tony had al met de van oorsprong Duitse componist samengewerkt bij de film Crimson Tide.
Lisa Gerrard raakte op een hele andere manier betrokken bij Gladiator.
Zimmer was met Ridley Scott en editor Pietro Scalia in gesprek over een passende soundtrack, toen in de ruimte muziek aanstond van Dead Can Dance, de Australische band waar Lisa Gerrard deel van uitmaakte.
Zimmer vroeg hardop af dat niet iets was wat ze voor de score van Gladiator konden gebruiken.
Ze besloten Gerrard gewoon te bellen.
Zij kwam over voor een gesprek en bleef vervolgens weken hangen om van Gladiator een van de meest memorabele scores van deze eeuw te maken.
Laat me bij dat compliment ook nog even de naam van Klaus Badelt noemen.
Want hij wordt niet vaak genoemd, maar Baldelt werkte nauw samen met Zimmer en Gerrard.
én zijn bijdrage aan de score horen we terug in het werkelijk prachtige Now We Are Free...

Hoe mooi en geweldig het ook is, Zimmer kreeg vanwege de muziek van Gladiator wel een rechtszaak aan zijn broek.
De Holst Foundation vond dat de componist inbreuk op auteursrecht had gepleegd door delen te kopiëren van The Planets van componist Gustav Holst.
De zaak werd uiteindelijk buiten de rechtszaal om gesettled.
Hoe dan ook, Hans Zimmer werd genomineerd voor een Oscar voor Gladiator, maar won 'm niet.
De winnaar dat jaar was Tan Dun voor de score van Crouching Tiger Hidden Dragon.

Gladiator won op die 25e maart 2001 bij de uitreiking van de 73e Academy Awards in totaal 5 Oscars.
Dat was nadat de film eerder in totaal 12 nominaties had ontvangen.
Russell Crowe won de Oscar voor Beste Acteur.
Janty Yates kreeg de award voor Beste Kostuum Design
De film won de prijs ook in de categorie Beste Visual Effects en Best Sound.
Hoewel Ridley Scott wel was genomineerd voor Beste Regie, won hij die niet.
Hij miste het beeldje ook in misschien wel de belangrijkste categorie: beste film,
omdat hij in een eerder stadium al had besloten niet óók op te gaan voor de rol van producent.
De producenten die wel in de prijzen vielen waren Douglas Wick, Branko Lustig en David Franzoni.
Franzoni dus ook, de man die in 1972 op het idee van Gladiator was gekomen...

En dan is er nog een filmlocatie...
De locatie waar ik ook al over sprak in de aflevering over Malta: Fort Ricasoli.
Het is een plek die niet toegankelijk is voor toeristen wat een beetje vervelend is als je nu luistert en denkt: oh wauw, dat wil ik ook zien.
Al moet ik wel zeggen dat de Malta Film Commission in januari nog een Open Dag hield zodat het publiek er ook een kijkje kon nemen.
Wie weet herhalen ze dat nog een keer...
Fort Ricasoli is min of meer onderdeel van de Malta Film Studios.
Afgelopen zomer werd ik er rondgeleid door Jean Pierre Borg, medewerker van de Malta Film Commission en inmiddels een goede filmvriend.
Ik had Jean Pierre eerder dit jaar benaderd vanwege het gebruik van de locatie in Gladiator, én het feit dat Ridley Scott was teruggekeerd naar Malta voor de opnamen van Gladiator 2...
En hier moet ik het verhaal kort onderbreken om je echt even te attenderen op Google Maps.
Ik weet niet hoe lang de satellietfoto’s het nog laten zien, maar als je inzoomt op Fort Ricasoli, dan zie je nog de delen van de filmset van Gladiator 2!
Je ziet het deel van het Colosseum dat ze daar ter plekke bouwden en later digitaal aanvulden.
Toen wij er deze zomer rondliepen was het merendeel ervan al weg, maar waren er nog wel de nodige andere set pieces te zien.
En dat was echt té gek!
Zeker toen Jean Pierre ons ook wat delen in het fort liet zien die ik onmiddellijk herkende toen de trailer van Gladiator 2 korte tijd terug live ging.
Fort Ricasoli werd aan het einde van de 17e eeuw gebouwd door de Ridders van Malta.
Dezelfde Ridders waar Mel Gibson nu een serie over wil gaan maken, maar dat terzijde.
Het fort kwam pas in 1964 in handen van de Maltese overheid nadat de Britse marine het overdroeg. 
Jarenlang werd er toen niks mee gedaan.
Totdat de Malta Film Commission het ging gebruiken en beschikbaar ging stellen voor filmopnames.
Ridley Scott kreeg de plek in de smiezen omdat hij in de watertank van Malta Film Studios in 1995 zijn film White Squall met Jeff Bridges opnam.
Hij moet toen al gedacht hebben: hey, dit hier moet ik in de gaten houden.
Net zoals ze voor deel 2 hebben gedaan, werd een deel van het Colosseum destijds gebouwd om het vrije middenstuk van het fort.
In postproductie werd daar de rest aan toegevoegd.
Toen Jean Pierre Borg ons rondleidde nam hij ons ook mee naar het deel waar in Gladiator 2 de vertrekken van de gladiatoren zijn.
Een grote lange ruimte met houten balken met hokken en cellen.
Geen grote kille studio, maar een ruimte waar de geschiedenis van de ridders van Malta nog voelbaar was.
Ook wees Jean Pierre mij in een deel van de oude vesting ook op een stoffige, stenen trap aan de linkerkant.
Die liep in een rechte lijn omhoog.
Aan het einde van die tunnel schitterde de zon.
"Daar heb je 'm, de trap uit Gladiator", zei Jean Pierre tegen mij.
En ik zag de beelden weer direct voor me...
Maximus op weg naar zijn gevecht in het Colosseum, na het verhitte gesprek met Proximo...

En direct daarna zei hij:
"En als je nu naar de andere kant kijkt, zie je zo'n zelfde trap, met deuren aan het einde..."
"Daar liep Paul Mescal omhoog... ook weer richting de arena..."
Ik vind het echt zo fantastisch als ik dat soort dingen mág meemaken 
Daar staan, kijken en ervaren.
tijdens een exclusieve rondleiding
op afgesloten studioterrein...
Zoals ik eerder al een keer vertelde: staan op de plek waar Russell Crowe en Oliver Reed onder regie van Ridley Scott in 1999 filmgeschiedenis schreven...
staan op de plek waar Paul Mescal, Denzel Washington en Connie Nielsen het in 2023 én 2024 nog eens dunnetjes overdeden voor Gladiator 2....
 
Je luisterde naar Fantastische Filmlocaties.
Mijn naam is Jeroen Huijsdens.
Alle informatie en shownotes - en een verwijzing naar de exacte filmlocaties - vind je op mijn website fantastischefilmlocaties.nl.
Dan wil ik opnieuw even wat mensen bedanken.
Chris Howard en Ken Bare van Surrey Hills Society die ons eerder rondleidde bij Bourne Wood.
En natuurlijk Jean Pierre Borg van de Malta Film Commission.
Jean Pierre bood ons eerder dit jaar de kans naar Malta te komen en dat werkelijk ongelooflijke avontuur te beleven.
Wil je voortaan geen aflevering missen, abonneer je dan op deze podcast.
Dan krijg je automatische een melding als er een nieuwe aflevering is.
En ik zeg het nog maar weer eens een keer:
laat vooral ook sterren én een recensie achter bij Apple of Spotify,
Dan kunnen anderen deze serie namelijk ook beter vinden.
En ik lees natuurlijk weer heel graag wat je van vindt.
Voor nu: bedankt voor het luisteren en tot de volgende keer!