André Kuipers over zijn film én de filmlocaties van de beste ruimtefilms

Onze prachtige aarde heeft ongelooflijk veel mooie stukken natuur en cultuur door filmmakers gebruikt om mooie verhalen te vertellen. In Nederland is er een man die het voorrecht heeft gehad om ze vanuit de ruimte te zien. Dat is: André Kuipers. Om zijn liefde voor de aarde met ons te delen en een boodschap af te geven, maakte André een bijzondere film getiteld Beyond, Ode to the Earth. In deze hele speciale aflevering een gesprek met Kuipers over Beyond, filmcomponist Vangelis en sciencefiction- en ruimtefilms en de locaties waar ze werden opgenomen.

De aflevering is ook op andere platformen te vinden die de RSS-feed van Springcast oppakken.

M&N Film Distribution

Playlist Spotify met muziek uit Fantastische Filmlocaties
Website André Kuipers
Premièrekaarten voor Beyond, Ode to the Earth in Ziggo Dome

Ontdek de verhalen achter de schermen, bekijk prachtige afbeeldingen van de locaties en laat je inspireren door de magie van de filmwereld.

Reacties op deze aflevering zijn meer dan welkom! Als er hieronder nog geen reactie staat, betekent dat natuurlijk niet dat jij niet de eerste niet kunt zijn... 

Jeroen Huijsdens: Op onze prachtige aarde zijn ongelooflijk veel mooie plekken. Stukken natuur en cultuur door filmmakers gebruikt om mooie en spannende verhalen te vertellen. Bergen, bossen, rotsen, rivieren, woestijnen en kustlijnen. Maar ook grote steden met hun bruggen, parken, wegen en gebouwen. Veel van die locaties zijn te bezoeken, zoals vaste luisteraars van deze podcast weten. Maar er is in Nederland één man die het voorrecht heeft gehad om ze tot twee keer toe vanuit de ruimte te zien. En dat is André Kuipers. Om zijn liefde voor de aarde met ons te delen en een boodschap af te geven, maakte André een hele bijzondere film, getiteld Beyond, Ode to the Earth. Je luistert naar fantastische filmlocaties, de podcast over films en de locaties waar ze werden opgenomen. In deze hele speciale aflevering pak ik het wat anders aan dan je van me gewend bent. Maar je gaat denk ik opnieuw dingen horen die je nog niet wist. Over de films in deze aflevering en over de locaties waar ze werden opgenomen. En over de man met wie ik zo in gesprek ga. Over Beyond, zijn liefde voor films en zijn bijzondere band met de wereldberoemde Griekse muzikant en producer Vangelis. Mijn naam is Jeroen Huijsdens en in deze speciale aflevering ga ik dus in gesprek met André Kuipers en hebben we het over sciencefiction en ruimtefilms en de locaties waar ze werden opgenomen. In 2004 ging André Kuipers voor de eerste keer de ruimte in als astronaut. Hij was daarmee, na Wubbo Ockels, de tweede Nederlander die dat mocht ervaren. Aan die reis ging een prachtige carrière vooraf bij het AMC in Amsterdam, de Koninklijke Luchtmacht en de Europese ruimtevaartorganisatie ESA. In 2011 mocht André voor de tweede keer de ruimte in, toen voor een verblijf van ruim zes maanden in het International Space Station ISS. En net zoals zovele die hem voorgingen, werd Kuipers geraakt door wat hij daar in de ruimte ervaarde. En dan vooral de kwetsbaarheid van dat bolletje dat wij onze aarde mogen noemen. André, ontzettend bedankt dat ik bij jou hier in deze prachtige omgeving in jou thuis mocht aanschuiven om met je in gesprek te gaan over Beyond, over al die mooie films. Laten we eens even beginnen bij het begin. Kun jij uitleggen wat films in het algemeen voor jou betekenden voordat je er zelf een ging maken?

André Kuipers: Heel gevarieerd. Films was natuurlijk het uitleven van een fantasie. Het was een stimulus om allerlei zelf dingen te beleven. Ik ging als kind natuurlijk zelf films naspelen met vriendjes. In de bossen, in de struiken. Vooral actie, oorlogsfilms en dat soort dingen. De engste film die ik ooit gezien heb was Sneeuwwitje. Als kind met een enge heks op de berg. Zelfs een tekenfilm kan een grote indruk maken. Films waren voor mij een droomwereld waar ik ging instappen. Ook sciencefiction. Ik was twaalf toen ik naar de bio op de middenweg in Amsterdam ging. Een van die vele kleine bioscopen die allemaal niet meer bestaan. En daar speelde 2001 A Space Odyssey. Stanley Kubrick. En de man achter de kassa die de kaart verkocht zei, nou dat is wel een ingewikkelde film hoor. Maar ik wil hem toch zien. Ik begreep er inderdaad niks van. Maar ik vond het zo fascinerend. Vooral de eerste deel, de ruimtevaart zelf, dat was een hele nieuwe wereld waar ik in terecht kwam. Letterlijk, op de maan en zelfs verder. En de tweede helft was heel surrealistisch. Ik begrijp het nog steeds niet, want dat boek ik wel ken. En ja, toen kwam ik ook heel erg in die sciencefiction-ruimtevaart terecht. En voor mij was dat allemaal, zeg maar, een ondersteuning van mijn eigen dromen, die ik begon natuurlijk ook te komen. Door ruimtevaartfilms, door sciencefictionfilms, dacht ik van, hé, ik wil echt wel die ruimte in en de aarde vanuit de ruimte zien. Dus daar hebben films een grote rol bij gespeeld.

Jeroen Huijsdens: En dat hebben ze nog steeds.

André Kuipers: En nog steeds, ja, ik denk dat ik alle sciencefiction die uitkomt, of ruimtevaartfilms zeker, dat zijn er niet al te veel natuurlijk, die ga ik wel zien natuurlijk. Het blijft boeiend, ook natuurlijk omdat ik nu met andere ogen ernaar kijk. Ik haal ook de fouten er heel makkelijk uit, die soms hilarisch zijn en soms irritant. Waar je soms denkt, nou een regisseur denkt zeker dat ik dom ben. En anders van nou oké, artistieke vrijheid, vanuit het lark naartoe. Dus je gaat anders naar films kijken als je zelf in het vak zit op een gegeven moment. Maar het blijft boeiend, het blijft interessant.

Jeroen Huijsdens: Om een beetje een gevoel, want je hebt 2001 A Space Odyssey, wat natuurlijk misschien wel dé ruimtefilm bij uitstek is.

André Kuipers: Ja, ik heb hem al 25 keer gezien denk ik.

Jeroen Huijsdens: 1968 zeg ik even uit mijn hoofd zo. Om even een gevoel te krijgen bij de smaken die je dan toch hebt. Ik heb een aantal films, die zet ik dan tegen elkaar af. Dan moet jij in eerste instantie een keuze maken uit die twee films. En dan gaan we, als we ze allemaal hebben gehad, dat zijn er niet zoveel hoor, dan gaan we even wat dieper in op waarom je de een nou duidelijk beter vindt dan de ander. En de eerste die even strijd die ik wil aankaarten is 2001, A Space Odyssey of Gravity. Waar kies je dan voor?

André Kuipers: 2001.

Jeroen Huijsdens: Apollo 13 of The First Man?

André Kuipers: Apollo 13.

Jeroen Huijsdens: Contact of Arrival?

André Kuipers: Arrival. Lastig.

Jeroen Huijsdens: En Star Trek of Star Wars?

André Kuipers: Star Trek.

Jeroen Huijsdens: Oké. Nou, dat waren de vier dilemma's zeg maar. 2001 of A Space Odyssey of Gravity. Dan kies je overduidelijk wat je net al liet doorschemeren voor de Stanley Kubrick film.

André Kuipers: Ik heb genoten van Gravity. De opnames van de aarde zijn heel mooi. De opnames van het interieur zijn goed gemaakt. Er zit heel veel artistieke vrijheid in. Er zitten natuurkundige fouten in. Die zijn een beetje irritant. Is het tijd voor een anekdote? Graag. Oké, nou op een gegeven moment is er een scène waarbij George Clooney wordt vastgehouden door Sandra Bullock en ze zijn buiten het ruimtestation. Dat is geraakt door allemaal ruimtepuin enzovoort. Zij zit vast aan parachutedraden om de benen. Ze houdt George Clooney vast en dan zegt hij, ja, je moet me loslaten. Je kan me niet houden. Ze laten hem los en dan drijft hij weg. En dan zit je echt zo te denken, waarom drijft hij weg? Er werkt helemaal geen kracht op hem. Achter hen zie je het ruimtestation, dat hangt stil. Dus ze hadden zichzelf gewoon in die parachutelijn kunnen terugtrekken. En er was niks aan de hand. Hij drijft niet weg, want er werkt geen kracht op.

Jeroen Huijsdens: Ja, maar dan hadden we geen drama gehad.

André Kuipers: Nou, het is grappig dat je dat zegt, want het hadden ze heel makkelijk op kunnen lossen als ze het drama station op de achtergrond hadden laten tuimelen, want dan heb je een centrifugale kracht. Nou, het grappige was, een van de adviseurs van Sander Bullock was Cady Coleman, een astronaut. Heb ik mee in een reserve-team gezeten, dus die ken ik goed. En ik kwam haar tegen toen de film uit was, en ik zei van, nou, hoe kan je zo'n fout maken? Ze zei, ja, maar voor die scene was ik helemaal niet gevraagd, er was ze helemaal niet bij betrokken. Want anders had ze natuurlijk gezien van.

Jeroen Huijsdens: Er klopt iets niet hier.

André Kuipers: Dus ik vind Gravity een heerlijke film. Fantastisch gemaakt natuurlijk. Maar 2001, dat heeft iets heel anders. Dat heeft magie. Dat is totale fantasie. Het is ook echt de pure sciencefiction. Het gaat ook met lange reizen, leven wat gecreëerd wordt op Europa. Allemaal dat soort zaken die spelen dan veel meer een rol. Gravity is meer een ruimtevaartfilm die een beetje dik aangezet is. Maar 2001 maakt veel meer indruk. Ondanks dat ik het tweede deel dus niet eens begrijp.

Jeroen Huijsdens: We gaan even naar het volgende dilemma. Je koos voor Apollo 13 in plaats van de First Man. Kun je dat uitleggen waarom?

André Kuipers: Ja, Apollo 13 vind ik de beste ruimtefilm die er überhaupt is. Zo goed geacteerd, zo realistisch. Het is ook echt gefilmd in gewichtsloosheid, met parabolvluchten bijvoorbeeld. Er zitten heel weinig fouten in. En de fouten die erin zitten, die zijn grappig. Bijvoorbeeld het logo van de NASA, wat ze gebruikt, bestond toen nog niet. Dat soort dingetjes. Maar voor de rest is hij steengoed. Ook de hele sfeer en hoe dat aan boord gaat. En de spanning, de muziek van Horner. Ik vind Apollo 13 nog steeds ver bovenuit.

Jeroen Huijsdens: Wat mooi om te horen. En bij Contact of Arrival koos je dan toch voor Arrival?

André Kuipers: Ja, ik heb genoten van Contact. Ik ken het boek al van Carl Sagan. Jodie Foster, fantastisch, goed geacteerd. Maar het is toch een beetje... Toch een beetje sensatie zit er ook in, hè, met bommenaanslagen en dat soort zaken. En Arrival, dat is echt, je voelt de mysterieuze dreiging van een ander ras. Het feit hoe ze met die taal spelen. Ik vind het een ontzettend slimme en intellectuele film. Heel goed bedacht. Ook de angst van mensen, de xenofobie, van we moeten het stukmaken want het is gevaarlijk, we kennen het niet. Geniaal. Ruiven vind ik een van de beste sciencefictionfilms.

Jeroen Huijsdens: Mooi om te horen. En dan tenslotte Star Trek of Star Wars.

André Kuipers: Ja, Star Wars is een sprookje. Het is leuk hoor. Het is prachtig gemaakt. Maar het is gewoon een sprookje in een jasje. En Star Trek vond ik altijd... Kijk, sommige dingen in Star Trek... De ruimteschepen zijn altijd schoon. Ze hebben altijd perfecte kleren aan. Er gaat nooit iemand naar de wc. Ik zie nooit afval. Het is niet realistisch in die zin. Maar ik vind die idee altijd zo leuk. Het is echt een sciencefiction idee. Bizarre contacten, bizarre omstandigheden. Dat vond ik leuk aan Star Trek, het prikkelde mijn brein. En Star Wars is heerlijk om naar te kijken, maar het is gewoon een avonturenverhaal. Een sprookje hebben we dan in de vorm van de ruimte geplaatst. Leuk, daar niet van. Ik kijk er graag naar, dat wel. Maar Star Trek prikkelt me meer.

Jeroen Huijsdens: Als er nou een nieuwe sciencefictionfilm of ruimtefilm in de bioscoop gaat draaien, moet je hem dan ook per se in de bioscoop zien? Ga je daar dan heel snel naartoe?

André Kuipers: Ja, want het heeft toch veel meer effect. Ja, ik vind dat... Ja, het is een ervaring. Een bioscoop... Nou, dat blijkt ook wel. Ik bedoel, het is natuurlijk zoveel mogelijkheden om films te zien. En toch gaan mensen nog naar de bioscoop, omdat je er middenin zit. Het geluid, het beeld... Ja, prachtig.

Jeroen Huijsdens: Ja, mooi is dat. Dan toch even de brug al direct slaan naar je eigen film, Beyond, want dat is een hele bijzondere ervaring. Het is eigenlijk geen speelfilm, het is geen documentaire. Hoe zou je zelf Beyond omschrijven aan iemand die er nog niet eerder over heeft gehoord?

André Kuipers: Audiovisuele ervaring. Ja, dat is het. Want het zijn geen talking heads, er wordt niks in uitgelegd. Geen acting, het zijn allemaal echte beelden. Je gaat mee. Je gaat mee als astronaut, je bent gewoon aan boord. Je ziet collega's, er wordt niet tegen gepraat, je bent aan het werk. Jij zweeft door het ruimtestation, je gaat naar het raam toe. Het is een audiovisuele ervaring, alsof je zelf aan boord bent. Zoals ik het zelf ook heb ervaren, met dezelfde muziek, dezelfde beelden. Dat wilde ik zoveel mogelijk delen.

Jeroen Huijsdens: En dan is de bioscoop weer de beste plaats, omdat daar het grote doek en dat surround sound in al zijn vorm en verschijning de mensen echt in hun stoel drukt als je gelanceerd wordt.

André Kuipers: Ja, dat is het helemaal. Je moet er helemaal in zitten. Zoals je ook als je in het ruimtestation inderdaad bij dat raam komt, We hebben zo'n uitkijkkoepel, de cupola. En overal om je heen heb je ramen. Er zit een soort fysicum. En dan zie je zo'n groots die die planeet onder je of boven je, afhankelijk hoe je naar buiten kijkt of naast je. En dat wil je zo groot mogelijk presenteren. En natuurlijk het geluid. Je moet er helemaal onder gedompeld worden. De muziek was voor mij, ik noem het altijd event enhancing. Net als überhaupt filmmuziek. Zonder filmmuziek is een film helemaal niks. Door filmmuziek kom je er helemaal in. Ik gebruik muziek als de soundtrack van mijn eigen leven. Dat doe ik ook als ik ga skiën, als ik een of andere Inka dorp bezoek. Dan zoek ik de muziek uit die erbij past. Dan doe je je koptelefoon op en dan zit je ineens in je eigen speelfilm.

Jeroen Huijsdens: Ja, ik weet precies wat je bedoelt. Want als ik filmlocaties bezoek, dan bereid ik me ook voor in die zin dat ik de muziek van die betreffende film er weer bij pak.

André Kuipers: Absoluut.

Jeroen Huijsdens: En dan krijg je de meest stimulerende ervaring die je ooit kunt voorstellen. Voor het Louvre staan s' avonds en dan de muziek van Hans Zimmer van The Da Vinci Code horen, is echt een andere ervaring.

André Kuipers: Goeie tip.

Jeroen Huijsdens: Ja, absoluut. In Beyond is een belangrijke rol weggelegd voor die muziek. Je kon gelukkig beschikken over de muziek van de Griekse componist Vangelis. Kun je kort uitleggen waarom je daarvoor gekozen hebt en wat zijn muziek voor jou betekent?

André Kuipers: De muziek van Vangelis is voor mij helemaal ruimtemuziek. Het begon met bepaalde series op tv. Cosmos, een documentaire serie over de ruimte van Carl Sagan. Daar zat de muziek van Vangelis al in. Ik dacht, wat is dit? Vervolgens was er de Teleac-cursus Sterrenkunde. En daar zat ook muziek van Vangelis in. Op allerlei plekken was die muziek van Vangelis verbonden met ruimtevaart. Vervolgens was het natuurlijk nieuwsgierig. Ik hoorde op de radio veel muziek van Antarctica. Dat kon je toen niet kopen in Nederland. Dan moest je naar een speciale winkel in Amsterdam, waar je import-lp's ging kopen. En toen dacht ik, dit is echt muziek die helemaal bij mij past. Dit past bij de sfeer. Afhankelijk van het thema van de film past hij de instrumenten enzovoort helemaal mooi aan. Dus je komt helemaal in zo'n wereld terecht die hij schept met zijn muziek. En ja, toen ik eenmaal de ruimte inging, toen dacht ik, ja, dan ga ik natuurlijk de muziek van Vangelis meenemen. Want ik gebruik het als de filmmuziek van mijn eigen leven. Mijn eigen jeugddroom, waar ik die muziek ook hoorde, daar zit ik ineens in. En ik weet nog heel goed, op een gegeven moment heb je een rustig moment. Dat is voor de rest hard werken. En dan kijk je naar buiten door het raam. En dan zie je die aardbol onder je. En dan met die muziek op. Nu zit ik in mijn jeugdroom. En ik zit er nu middenin. Event enhancing. Ik zeg het nog een keer. Dat is echt het woord waar ik aan wil koppelen. Het maakt het zoveel rijker, zoveel kleurrijker. En ik heb allerlei soorten muziek dan gekozen voor mezelf om te luisteren.

Jeroen Huijsdens: Ik probeer even in je verhaal mee te gaan en ik zie me dat dan ook voor me, hoe jij daar zweeft door die capsule, die muziek op je oren hebt. Emotioneert je dat dan op het moment dat je dan die aarde ziet en zijn muziek hoort?

André Kuipers: Ja, absoluut. Ja, want dat is... Ja, dan... Dat is... Weet je, als kind had ik die droom. Dan was het nogal een jongensdroom. Het was allemaal niet echt. Dan kan je er alleen maar van fantaseren. Met muziek, met films, met stripboeken. Alles wat me een beetje in de buurt kwam. En vervolgens werd het een beetje een mogelijkheid. Europa ging meedoen. Het werd een beetje een hoop. Op een gegeven moment werd het een kans. Je kan selecteren. En dan moet je nog die lange weg van al die voorbereidingen, trainingen, medische keuringen, die altijd spannend zijn, want je wil niet afgekeurd worden. En uiteindelijk, het enige waar je bang voor bent, voor je eerste ruimteploeg, is dat iemand zegt dat het niet doorgaat. Die wil het zo graag. Zo graag. En dan, eenmaal in de ruimte, dan denk je, ja, ik ben er. En dan zet je die muziek op, en dan zit je weer in die jongensdroom. Ja, dat is een fantastisch moment.

Jeroen Huijsdens: Je bent uiteindelijk bevriend geraakt met Vangelis, als ik het goed heb begrepen.

André Kuipers: Ja, ik had hem, want ik dacht van nou, dat telt zo'n belangrijke rol. Ik had hem uitgenodigd voor mijn eerste lancering, maar dat kon hij niet, want hij was bezig met Alexander.

Jeroen Huijsdens: De soundtrack van Alexander. Van de Oliver Stone film.

André Kuipers: Ja, precies. Tijdens mijn tweede vlucht, waarschijnlijk een half jaar, mocht je contact hebben met gezin op zondag, maar af en toe ook met iemand naar keuze. Een Canadese collega, hij is hockeyspeler. Een Amerikaanse collega, John Mayer, gitarist, enzovoort. Dus ik dacht, ik ga kijken of dat lukt. En toen hebben ze voor elkaar gekregen dat ik Vangelis aan de lijn kreeg. Hij zat toen in Londen en we konden elkaar zien. Hij was piano aan het spelen voor mij. En ik kon hem tegelijkertijd met de webcam de aarde laten zien. En het was een fantastisch moment voor beiden. Ik sprak ineens met mijn idool, de man achter al die prachtige droommuziek voor mij. En daarna ben ik hem heel veel gaan bezoeken. Dus er is een hele warme vriendschap uit ontstaan. En hij is helemaal gefascineerd ook door de kosmos. Dat blijkt ook wel, want hij heeft ook voor allerlei ruimtemissies muziek geschreven. Albums als Juno, Rosetta, Mythodia. Dat is voor Nasa en Esa ruimtemissies geweest. Dus hij vindt dat fantastisch. En die eerdere nummers, we hebben natuurlijk Pulstar en allemaal van die eerste albums van hem, heel erg op ruimtevaart geënt. Albedo 039 zit erin en dat heb ik ook prachtig in de film kunnen stoppen.

Jeroen Huijsdens: Het is natuurlijk een prachtige ervaring. Het is ook mooi om dat in de film zo te horen. Het is zo futuristische muziek. Het is zoiets wat je associeert in, zoals je zelf straks al zei, met ruimtevaart en met sciencefiction. We gaan gedurende deze podcast, want we hebben het eigenlijk nog nauwelijks over filmlocaties gehad, maar we gaan gedurende deze podcast ook proberen om jou nogmaals een dilemma voor te leggen, namelijk om uit die enorme catalogus van de muziek van Vangelis drie filmmuziekstukken te laten kiezen, of in ieder geval de soundtrack dan anders. Dus laten we beginnen met 3. Als je nou uit de selectie van of uit het enorme repertoire van Vangelis veel muziek moet kiezen en we beginnen bij nummer 3. Wat is dan jouw favoriete soundtrack op nummer 3?

André Kuipers: Zou het ook van een hele film, hè?

Jeroen Huijsdens: Je mag ook een specifiek nummer. Dat spreekt zo tot de verbeelding.

André Kuipers: Dat is heel lastig. Dat is echt een moeilijke keus. Het grappige is... Eentje die ik... Nou, pas als ik drie noem, dan denk ik later... O, eigenlijk was dat vier. Ik zit even te denken. Hoe... Op drie... Denk ik dat ik Chariots of Fire wil dat inzetten. Het zit meeslepend, heel anders dan de andere weer. Ook met prachtige koren daarin. Want dat is Vangelis ook goed. Hij had heel veel stemmen. Hij gebruikte veel koren. Dat vond ik dan... Dat komt op drie, Chariots of Fire.

Jeroen Huijsdens: Ja, over de Olympische atleten die zich voorbereiden. En natuurlijk de legendarische openingsscène op het strand in Schotland, gefilmd vlak bij een golfbaan, waar je nog steeds naartoe kunt en over dat strand kunt lopen en ondertussen kunt luisteren naar de muziek van Vangelis. Dus dat gaan we dan ook doen. In het komende blok wil ik iets met je hebben over enkele films waarbij de makers bijzondere locaties op aarde uitkozen om te doen alsof de hoofdrolspelers op Mars waren. Ik heb drie films voor je geselecteerd. Total Recall natuurlijk van Paul Verhoeven met Arnold Schwarzenegger, deels gefilmd in een studio in Mexico, maar ook in de Valley of Fire State Park in Nevada in Amerika. Mission to Mars, de film uit 2000 van Brian De Palma, deels gefilmd vlakbij, ja je gelooft het haast niet, Vancouver waar ze zandduinen hebben opgespoten. En de derde, en dat is een film die ik zelf heel erg goed vind, maar ik ben benieuwd wat jij ervan vond, The Martian, uit 2015, van Ridley Scott, met Matt Damon over de astronaut die alleen achterblijft op Mars. En die werd deels gefilmd in de Wadi Rum woestijn in Jordanië. Als je die drie films nou zo voorbij hoort komen, en je hebt het over op Mars zijn. Ik bedoel, dat is iets wat we nog niet weten als mensen, maar wat krijg jij voor gevoel bij die films?

André Kuipers: Ja, nou, we weten heel veel van Mars. Er rijden prachtige robots rond. Dus al die beelden die hebben ze goed gebruikt. Overigens, Wadi Rum, als je daarover denkt, denk je meteen aan Lawrence of Arabia. Ja, absoluut.

Jeroen Huijsdens: Tuurlijk, ja.

André Kuipers: En ze hebben daar ook in Wadi Rum tentenkampen in de vorm van Mars-settlement neergezet. Dat is natuurlijk prachtig. Mars is een plek waar straks ook mensen heen zullen gaan. En het is in die films heel goed neergezet. Total Recall is natuurlijk wat meer fantasie. Maar zeker in The Martian, de stofstorm, in Mission to Mars. Maar beide hebben z'n stofstormen die plaatsvinden. En ik vind The Martian fantastisch. Goed gemaakt. Ook daar zit ik weer, net als bij Gravity, zitten er wat dingetjes in die kunnen irriteren. Nou ja, er zit wat artistieke vrijheid in. Want de atmosfeer op Mars is heel dun.

Jeroen Huijsdens: Wat betekent dat?

André Kuipers: Nou, dat je alsof je op een hoogte van 100 kilometer zit. Dus er is nauwelijks kracht van die wind nog. En dan toch gaat de hele raket omvallen. Nou ja, goed. Oké, artistieke vrijheid. Maar dan maken ze een fout. Ze gaan terug om met Damon weer op te halen. En dan maken ze ruimte, want dan zitten ze helemaal niet vast. Levensgevaarlijk. Maar vervolgens gaat de commandante hem oppakken, terwijl hij hem hoog lanceert, met een jetpack. En dan is ze vlak bij hem en dan schiet ze terug, want ze zit vast aan een kabel. En dan denk je even, waarom zit jij nou vast? Die andere moest er vast zitten. Jij hebt je eigen voortstuwing, dus je kan er gewoon heen, oppakken en weer terugvliegen. Dus dat zijn van die dingetjes, denk ik. Soms denk ik, ik wou dat ik betrokken was geweest bij dit film. Dat soort natuurkundige fouten, die kan je voorkomen. Maar ik vind het wel een fantastische film. Heel goed gemaakt. Ook de omstandigheden op Mars. Het is natuurlijk een heel lege, koude woestijn. Straling, min 140 in de winter. Geen zuurstof, geen vloeibaar water. Je zou er maar zitten.

Jeroen Huijsdens: Dus als we die film zien van Ridley Scott, The Martian, dan krijgen we eigenlijk toch een heel goed idee van hoe het zou kunnen zijn echt op Mars. Zoveel weten we inmiddels wel.

André Kuipers: Dat is een prachtige filmlocatie wat dat betreft. Dat is echt heel goed gekomen, want zo ziet het eruit. En als ik zelf in dat soort woestijnen ben, dan kan ik heel makkelijk fantaseren. Ja, ik ben nu op Mars. Oké, de lucht is blauw. Dat heb je op Mars dan niet, maar voor de rest klopt het.

Jeroen Huijsdens: Wat voor kleur heeft die daar dan wel?

André Kuipers: Ja, een beetje... Het is een heel dunne damkring. Er zit... Ik kan de dioxiden atmosferen zitten. Het is een beetje, zeg maar, een beetje rozig, een beetje mattig. Maar niet echt een heldere, blauwe lucht zoals wij die hebben. Er zitten andere stofjes in, zeg maar.

Jeroen Huijsdens: Wees nou eens eerlijk, als je nu de kans zou krijgen om op een missie naar Mars te gaan?

André Kuipers: Dan moet ik even met mijn gezin praten, maar dat moet ik wel.

Jeroen Huijsdens: Zou je dat willen?

André Kuipers: Ja, dat is toch fenomenaal?

Jeroen Huijsdens: Wetende dat je niet terugkomt?

André Kuipers: Dat is niet waar, ik kan gewoon terug. Dat enkele reisverhaal was een publiciteitsstunt en niet ethisch. Nee, je kan terug. De raketten van SpaceX, Elon Musk, Starship, dat moet uiteindelijk naar Mars gaan. Die werken op methaan. Waarom? Dat kan je maken op Mars. Uit de CO2 in de lucht en het waterijs wat er wel is. Dan kan je weer methaan uitmaken en dan kan je een raket vullen en weer terugvliegen. Dus je kan wel weer terug. Maar het is wel een lange trip.

Jeroen Huijsdens: Dat zeker. Dat kan ik me zeer zeker voorstellen. Maar je zou dus wel willen.

André Kuipers: Jazeker, dat is fenomenaal natuurlijk. Ik hoop de dag mee te maken dat de mensen op Mars staan. Dat zal ik niet meer gaan doen.

Jeroen Huijsdens: Maar... Wanneer denk je dat het reëel is?

André Kuipers: Ja, die is leuk. Die vraag krijg ik al 50 jaar, denk ik. En ik zeg altijd, over 25 jaar staan de mensen op Mars. Maar dat zei ik 50 jaar geleden al. Schiet niet op.

Jeroen Huijsdens: Dus het blijft nog even koffiedik kijken. We gaan even terug naar die muziek van Vangelis, want we komen dan aan bij de nummer 2, de muziek van Vangelis. Hij heeft echt zoveel gemaakt voor prachtige speelfilms. Dat loopt zoals een rode draad door deze podcast heen. Welk nummer dat Vangelis voor een film maakte, zou je op nummer 2 zetten, als je de keuze moet maken?

André Kuipers: De soundtrack van Antarctica.

Jeroen Huijsdens: En waarom die?

André Kuipers: Ja, want ik heb de film nooit gezien. Tenminste, ik heb het uiteindelijk wel eens gezien op DVD, in het Japans ofzo. Dat was een Japanse film. Maar die muziek is zo... Alsof je midden in het ijs zit. De ijle tonen, hoge tonen, het knisperen. Ik gebruik die muziek altijd. Als ik op skivakantie ga, ik ben in Antarctica geweest, dan heb ik die muziek bij me. Want de muziek, als je het hoort, dan zit je gewoon tussen het ijs. Dan zit je tussen de sneeuwvlokjes en de kristallen. Dat vind ik zo goed van wat hij doet, dat je meteen op die plek terechtkomt. Of dat nou, althans als Mask, dat is geen filmmuziek, maar dan zit je ineens tussen de Inca-ruïnes of de Maya's. Gewoon door de muziek, door de klanken die hij gebruikt. Nou, met Antarctica heb ik heel veel gehoord. Dat is ook het eerste album dat ik kocht van hem.

Jeroen Huijsdens: Over mooie locaties gesproken inderdaad. We gaan een stukje luisteren van de muziek van Vangelis voor Antarctica. André, in het volgende blok wil ik het met je hebben over enkele films waarbij de makers bijzondere locaties uitkozen om totaal niet bestaande planeten te creëren. Dus ze hadden inderdaad heel veel creatieve vrijheid. En dan noem ik onder meer Interstellar van Christopher Nolan uit 2014. Deels gefilmd op IJsland, maar in de film vertegenwoordigd het Mann's planet. Dan hebben we nog de sciencefictionfantasiefilm Galaxy Quest uit 1999. Ik weet niet of je die gezien hebt. Over de planeet Klaatu Nebula. Dat werd deels gefilmd in de Goblin Valley State Park in Utah. Ben er geweest, was zo leuk. En dan zeker omdat je dan denkt van... Oh ja, zo hebben ze dat hier dus gedaan. De volgende zijn er eigenlijk al twee films. Dune 1 en deel 2 van Denis Villeneuve met Timothée Chalamet, onder andere uit 2021 en 2024. Dat is natuurlijk Planet Arrakis, maar ook weer deels gefilmd in de Wadi Rum woestijn in Jordanië en de woestijn van Abu Dhabi. Dan hebben we natuurlijk nog Star Wars, 1977, althans de eerste, deel 4, van George Lucas. Daarin is het planeet Tatooine, maar dat was dan weer deels gefilmd in Tunesië, overigens een set die je nog steeds kunt bezoeken daar. En de laatste film die ik even wilde noemen toch is Avatar, de planeet Pandora, digitaal, maar zo heb ik begrepen wel geïnspireerd door de Zhangjia National Forest Park in China en de tropisch regenwoud wat nog op Hawaii te vinden is. Als jij nu al die films zo voorbij hoort komen en die prachtige locatie, hoe kijk je daar dan naar? Wetende dat het eigenlijk niet bestaande planeten zijn, maar dat die makers toch iets hebben willen creëren waardoor wij als Kijkers meegezogen worden in hun verhaal. Hoe ervaar jij dat?

André Kuipers: Fantastisch. Heel mooi. En je begon met Interstellar, IJsland. IJsland, ik ben er twee keer geweest. Fenomenaal. En het is net alsof je op een andere planeet bent. Dus je hebt daar hele zwarte kraters, lava kraters. Als je daar in loopt heb je het gevoel dat je op de maan bent. Je hebt plekken waar het oranje, geel is, waar de zwavel uit de grond komt. Dan heb je het gevoel dat je op de maan Io staat. Bij Jupiter, van de film Outland, met Sean Connery. Een van mijn favoriete sciencefictionfilms ook. En dan kom je bij een plek waar grote blokken ijs op het strand terecht komen. Je hebt van die zwarte kiezelstranden en enorme blokken ijs van een paar meter hoog. En dan heb je het gevoel van nou ik sta op de maan Europa, die ook in 2001 en zo weer naar voren komt. En 2010, de vervolg erop. En IJsland, dat heeft zoveel plekken waardoor je denkt, ik ben op een ander planeet, op een andere maan. Dus ik begrijp het heel goed dat ze het gebruiken. En Avatar, fenomenaal, betoverend. Al dat computergemaakt, ik weet niet. Ik weet niet of je de lp's van Yes kent, de band Yes, met de albumhoezen van Roger Dean. En die heeft ook van die drijvende, vliegende, zwevende eilanden. Ja fantastisch. Dus daar dacht ik meteen aan. Dus ja, ik vind het schitterend gemaakt.

Jeroen Huijsdens: En ben je een fan van Dune?

André Kuipers: Ja, ik heb het boek... Nou, het staat daar.

Jeroen Huijsdens: Als onderdeel van een... Ja, absoluut. Daar valt zeer zeker op. Ja, de luisteraars kunnen dit natuurlijk niet zien, maar het is fenomenaal. Een volle boekenkast.

André Kuipers: Ja, dat is de sciencefiction-afdeling.

Jeroen Huijsdens: En daar straalt het boek van Frank Herbert, Duinen, straalt ons vanaf hier tegemoet.

André Kuipers: Ja, fantastisch gemaakt. Daar kan ik wel heel veel van genieten hoor, als je gewoon de perfectie ziet. Ik vind het heerlijk als mensen helemaal in hun passie zitten en gewoon perfect hun vak willen uitvoeren. De kleinste details waarop gelet wordt, dat vind ik mooi.

Jeroen Huijsdens: En als we dan dromen over planeten die we nog niet hebben ontdekt, zouden die eruit kunnen zien als Mann's Planet in Interstellar of de planeet zoals we die voorgeschoten krijgen in een Dune?

André Kuipers: Ja, zeker. Nou, die zijn er in principe. Ik bedoel, Mars kan je je zo kunnen voorstellen. Er zijn ook zandduinen. Er zijn rots-planeten. Dus niet zo'n zwevende blokken rot zoals in Afrika.

Jeroen Huijsdens: Wie zegt dat die er niet zijn?

André Kuipers: Nou ja, dat zou natuurkundig wel interessant worden. Ik kan me dat niet helemaal voorstellen. Maar dat heeft ook zijn ruimte. Ik bedoel, Je kan op een gegeven moment je fantasie natuurlijk heel erg de vrije loop laten. Terwijl de rest nog logisch blijft. Want de rest moet logisch blijven natuurlijk. De reacties moeten logisch blijven. Maar dan kan je de omgeving natuurlijk mooi aanpassen. Interstellar is een mooi voorbeeld. Dat natuurlijk in de categorie valt voor mij als 2001. Dat is echt pure sciencefiction. Wel heel goed bedacht en doorgerekend, maar niet werkelijk. Niet op de werkelijkheid gebaseerd zoals Gravity en The Martian wel zouden kunnen, bijvoorbeeld. En dan kan je natuurlijk ook al die planeten zien en er zijn de gekste planeten ontdekt. We hebben ondertussen wel 6000, 7000 exoplaneten ontdekt. Planeten met andere sterren. We weten hoe groot ze zijn, hoe dicht ze bij hun sterren ronddraaien, wat voor atmosferen er omheen zitten, hoe heet ze zijn. Dus ja, de idiootste plekken kan je verzinnen. We hebben manen in ons eigen zonnestelsel, die zijn heel klein, dus minder zwaartekracht. En dan heb je gewoon kloven en rots-pieken van 20 kilometer enzo. Dat soort gekke dingen. Dus ja, er kunnen een heleboel dingen. Het zou er zomaar kunnen. Het heelal is vreemder dan we ons kunnen voorstellen soms.

Jeroen Huijsdens: We gaan het zien. Wie weet wat we allemaal nog te weten komen. Mede dankzij jouw werk overigens. We gaan nog even naar een volgende blok. En daarin wil ik het met je hebben over enkele films waarbij makers hele bijzondere locaties uitkozen om vooral de aarde in de toekomst te verbeelden. En dan denk ik onder meer natuurlijk aan Blade Runner uit 1982. Wederom een film van Ridley Scott met Rutger Hauer en Harrison Ford. Deels trouwens gefilmd in de Bradbury Building en de Union Station in Los Angeles. Trouwens, twee locaties die je ook weer kunt bezoeken. Kan het je echt aanraden, want de Bradbury Building is fenomenaal in Los Angeles. Dan is er natuurlijk Elysium, de film uit 2013. Met wederom, zijn naam is eerder gevallen met Damon en met Jodie Foster. Deels gefilmd in Mexico City. Ik weet niet precies waar ze dat hebben gedaan. Maar dan hebben we ook nog bijvoorbeeld Twelve Monkeys. Een film van Terry Gilliam uit 1995. Deels gefilmd in de Eastern State Penitentiary in Philadelphia. Bestaat trouwens vandaag de dag niet meer. We hebben nog Oblivion met Tom Cruise, een film uit 2013. Deels gefilmd op IJsland. Heb ik ook dat eerder genoemd. En dan hebben we natuurlijk Planet of the Apes uit 1968 waarbij we opeens op een planeet wonen waar de apen het voor het zeggen hebben. En dat werd gefilmd, het beroemde einde werd gefilmd bij Point Dume State Beach bij Los Angeles. En ook dat kan ik, als je ooit naar Los Angeles gaat, absoluut aanraden. Want die rots waar dan dat vrijheidsbeeld zo uit het zand steekt en Charlton Heston op zijn knieën zakt, dat is echt te mooi om te negeren als je in Los Angeles bent. En tot slot een film die ik zeker ook nog wilde noemen. I'm the Legend met Will Smith, een film uit 2007 van Francis Lawrence. Deels gefilmd in New York, onder andere bij het Washington Square Park. Allemaal films die ons een niet al te optimistisch scenario voor de toekomst schetsen.

André Kuipers: I am Legend is doodeng. Ik dacht, wat gebeurt hier?

Jeroen Huijsdens: Absoluut.

André Kuipers: Heel goed. Sommige waren vroeger traag en dan kon je ontsnappen. Die kon je makkelijk om zee brengen. Dat waren ze al. Maar goed. Maar in Legend waren ze ineens eng snel en dat was... En je noemde Planet of the Apes. Dat is een van de films die ik zag toen ik twaalf was, denk ik. Mijn eerste films mochten waarschijnlijk niet eens de bioscoop in. Het was in Cinetol, wat je in Amsterdam-Westen noemt, maar staat ook niet meer. En weet je, dat is ook deels gefilmd, zeker het begin zijn, dat is een eerste door de planeet, in Lake Powell. En daar ben ik heen gegaan, ook vanwege die film. Ik dacht, daar moet ik heen met mijn vrouw. Daar heb ik mijn vrouw ten huwelijk gevraagd, in Lake Powell. Dat is zo'n pure plek. Je hebt daar een bootje gehuurd en dan ga je tussen al die canyons door. En dan was er alleen maar groen water, blauwe lucht, rode en witte rotsen.

Jeroen Huijsdens: Dat is heel surreëel, hè?

André Kuipers: Heel surreëel. Ik dacht, nou, ideaal. Het is echt een andere planeet waar je ineens bent. Dus dat heeft voor mij persoonlijk ook belangrijke plekken ingenomen, dat Lake Powell. En natuurlijk, je noemde Blade Runner als eerste. Dat is mijn favoriete film.

Jeroen Huijsdens: Ja, is dat je absolute nummer 1?

André Kuipers: Ja, absolute nummer 1. Dat is zo perfect qua sfeer. Past helemaal bij de sciencefiction fantasy die ik had. De teksten, het hele idee van buitenaardse koloniën waar die androids vandaan komen. De hele filosofie erachter. Wat is nou leven? De beste sterfscène in de hele filmgeschiedenis van een android van een Nederlander.

Jeroen Huijsdens: Ja, met een prachtige dialoog.

André Kuipers: Ja, dat vind ik echt de beste sterfscène. Want zo voelt het ook echt, weet je. Als je sterft en alles wat je hebt gezien en meegemaakt, dat is dan weg. Als tranen in de regen. Schitterend, maar ook zo mooi gefilmd. En natuurlijk, dat is allemaal Vangelis. De muziek is helemaal van Vangelis. Dat is meteen nummer één ook, ja.

Jeroen Huijsdens: Nou, ik wou net zeggen, we hebben volgens mij van die top drie waar we er straks aan zijn begonnen, we hebben nog één plekje over en dat is de nummer één. Wat is de mooiste muziek die Vangelis ooit voor een film heeft gecomponeerd? Daar heb je het dus eigenlijk al gezegd.

André Kuipers: Ja, dat is Blade Runner. Ik heb van hem persoonlijk ook die heruitgaven met allemaal muziek die nog helemaal niet uitgegeven was, die erop staat, ook van Blade Runner. En ja, fenomenaal. Komt helemaal in die sciencefictionwereld terecht. Ja, eigenlijk weinig meer over te zeggen dan dat ik echt de beste filmmuziek vind van een film. Net als Blade Runner.

Jeroen Huijsdens: En wat ze zo mooi hebben gedaan ook op die soundtrack is dan die dialoog of die monoloog van Rutger Hauer, Tears in the Rain. Die zit daar dan ook overheen.

André Kuipers: Ja, die zit erin. En ook Harrison Ford die dan zo begint op het album dan dat hij gaat inzoomen. Al die geluidjes ook erbij. Dat is ook typisch iets van Vangelis. Zij gebruikt heel veel Randgeluiden. Die het hele sfeertje scheppen. Die kleine klikjes erin. Prachtige muziek. Ook heel mooi. Ik heb het dus ook in mijn film gestopt. Als we over de Aurora vliegen. Dus het noorderlicht. Dan heb ik prachtige muziek uit Blade Runner erin zitten. Schitterende vrouwenstemmen. Heel mooi.

Jeroen Huijsdens: We kunnen het helaas niet helemaal horen, want er lopen weinig berichten aan waar jij nou juist voor hebt gezorgd dat je ze wel allemaal kon gebruiken in je film. Maar ik denk dat een stukje uit Blade Runner met de dialoog van Rutger Hauer wel op zijn plaats is.

Hé André, dan heb ik tot slot nog één vraag voor je. Want we zijn eigenlijk in een sneltreinvaart door allemaal mooie films en mooie locaties en dergelijke gegaan. Is er nou één filmlocatie waarvan je zegt, ja, die is zo bijzonder, die is zo mooi, die is... Laten we dat eens even verkennen. Wat moet je dan nog van het hart?

André Kuipers: Nou, er zijn al een paar gepasseerd, hè. Ik vond Leipaul prachtig, Wadi Rum vond ik prachtig. In Marokko heb je dat, wat is het, Aït Haddou, Ben Haddou. Het Gladiator en al dit soort plekken. Maar wat ik een hele bijzondere vond, waar ik ook van genoten heb, om bij te zitten met de muziek uit de film, dat was Iquaza. De watervallen van Iquaza uit The Mission. Ook zo'n mooi film.

Jeroen Huijsdens: Jeremy Irons, Robert De Niro.

André Kuipers: Ja, prachtig. En Morricone voor die muziek. En dan zit je nou bij die waterval waar ook die opnames zijn gemaakt en met die muziek ook op. En dan heb je echt het gevoel van, wanneer doen ze de kraan dicht? Dit kan niet zo doorgaan. Een oneindige hoeveelheid. Een oneindige massa water die daar... Dat vond ik... Het is ook een hele bijzondere plek hoor. De waterval op de grens van Brazilië en Argentinië.

Jeroen Huijsdens: Hebben we dan je absolute topfavoriet al benoemd of zeg je dat het onmogelijk is om die keuze te maken?

André Kuipers: Ja, het is moeilijk. Ik heb hele gekke dingen gezien. Uit de lucht heb ik toevallig de opnames gezien van Michiel de Ruiter. Ik was zelf aan het vliegen vanaf Lelystad en ineens zie ik daar... van die VOC schepen varen. Dat bleken de opnames te zijn, dus op het Markermeer vanuit de film. Dat was natuurlijk heel mooi om te zien. Wat ik heel bijzonder vond was Waterloo, de film Waterloo. Vond ik fantastisch als kind al. Ben ik met mijn opa heen geweest. En het wordt nagespeeld elk jaar. En 200 jaar na de Slag van Waterloo is dat gereenacteerd met duizenden duizenden mensen op dezelfde plek. Dan zit je gewoon midden in de film ineens. Ja, dat was ook een fameuze plek om heen te gaan qua geschiedenis. Zullen we eens kijken. Halong Bay uit de film Indochine. Ook zo'n mooie plek. Met al die rotsen.

Jeroen Huijsdens: Met Catherine Deneuve.

André Kuipers: Ja, Catherine Deneuve. Die prachtige rotsen daar. Ook een mooie plek om te bezoeken. Gewoon een schip huren en dan kan je door die rotsen heen varen. Erg mooi.

Jeroen Huijsdens: Ik hoor het al, je hebt bijna net zoveel filmlocaties bezocht als ik en je hebt diezelfde passie. Ik zie het in je ogen.

André Kuipers: Sommigen zijn om de hoek hè. Je bent geboren toch, Amsterdammer. Als ik langs Carré rijd dan denk ik meteen aan Amsterdam met die duikers daar. Soms is het om de hoek en soms is het op een hele verre plek. Heel mooi.

Jeroen Huijsdens: Nou, hartstikke goed. André, ik wil je ontzettend bedanken voor de vrijheid, de gastvrijheid, omdat ik in je eigen huis bij je tegenover de bank mocht gaan zitten om heerlijk te praten over films. Over de nieuwe film Beyond van jou die in de bioscoop draait. En over die prachtige muziek van Vangelis die daarin te horen is. Dus ontzettend bedankt. En tegen de luisteraars zeg ik, je luisterde naar een aflevering van Fantastische Filmlocaties. Het was allemaal wat anders dan anders. Maar ik denk niet minder de moeite waard. Mocht je meer informatie willen hebben, kijk dan vooral op de website www.fantastischefilmlocaties.nl. En blijf me volgen. En voor nu, bedankt voor het luisteren. En André, ontzettend bedankt voor je medewerking.

André Kuipers: Met veel plezier.